ارزیابی تحمل خشکی لاین های هاپلوئید مضاعف کاملینا (Camelina sativa) با استفاده از شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده آل (SIIG)

کاملینا محصولی است که به عنوان یک جایگزین امیدوارکننده برای سایر دانه های روغنی در طی بیست سال گذشته معرفی شده است. با توجه به نیاز روز افزون کشور به واردات روغن و معرفی کاملینا به عنوان یک جایگزین مناسب، متناسب با اقلیم کشور، مطالعه حاضر با هدف گزینش لاین های برتر و ایده آل گیاه دانه روغنی کاملینا بر مبنای شاخص SIIG و با استفاده از شاخص های مختلف تحمل خشکی جهت استفاده در برنامه های به نژادی آتی انجام شد.

بررسی حاضر به منظور ارزیابی لاین های هاپلویید مضاعف کاملینا با استفاده از SIIG در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی و در دو سال زراعی 99-1397 صورت گرفت. آزمایش با 40 لاین و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. آبیاری در شرایط نرمال براساس 80 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A صورت گرفت. ارزیابی لاین های متحمل و حساس به تنش خشکی با استفاده از شاخص تحمل (TOL)، میانگین بهره وری (MP)، شاخص حساسیت به خشکی (SSI)، میانگین هندسی عملکرد در دو شرایط تنش و بدون تنش (GMP)، شاخص مقاومت به خشکی (DI)، شاخص عملکرد (YI)، شاخص پایداری عملکرد (YSI)، شاخص حساسیت به تنش (SDI)، شاخص پاسخ به خشکی (RDI)، شاخص تحمل به تنش (STI) و میانگین هارمونیک عملکرد (HAM) صورت گرفت و از تکنیک  SIIGبرای انتخاب لاین های متحمل به خشکی با استفاده از سایر شاخص های تحمل تنش به طور همزمان استفاده شد.

بر اساس نتایج این بررسی شاخص های GMP، MP، HAM و STI دارای همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه در شرایط نرمال و تنش بودند و بنابراین شاخص های مناسب برای انتخاب لاین های متحمل به خشکی می باشند. بر اساس این شاخص ها لاین 39 به عنوان مناسب ترین لاین شناسایی شد. شاخص های مناسب برای بر اساس نمودار بای پلات، لاین های 39، 120، سهیل، 46، 112 و 49 به عنوان لاین های مطلوب انتخاب شدند. همچنین این لاین ها بر اساس شاخص SIIG نیز به عنوان لاین های متحمل شناخته شدند. از سوی دیگر لاین 114 با بیشترین فاصله از ژنوتیپ ایده آل (0.56) و کمترین مقدار SIIG (0.06) ضعیف ترین لاین این بررسی شناخته شد.

نتایج کلی این بررسی نشان داد که استفاده از شاخص ژنوتیپ ایده آل (SIIG) به دلیل ادغام شاخص های مختلف و رسیدن به یک شاخص واحد در انتخاب ژنوتیپ های متحمل به تنش خشکی می تواند نتایج مطمین تری به محقق ارایه کند. بر اساس این شاخص بهترین ژنوتیپ، ژنوتیپی خواهد بود که مقدار شاخص SIIG برای آن به یک نزدیک تر باشد و ژنوتیپی که مقدار شاخص SIIG برای آن به صفر نزدیک باشد به عنوان ژنوتیپ ضعیف شناخته خواهد شد. بنابراین لاین 39 با کمترین فاصله از ژنوتیپ ایده آل (0/11) و بیشترین مقدار SIIG (0/83) متحمل ترین لاین از نظر تحمل به تنش خشکی بود که مطابق با نتایج حاصل از نمودار بای پلات است.