بررسی شرح های بیت «پیر ما گفت» با تاکید بر ابهام، در پرتو تعریف ابن ابی الاصبع و نظریه امپسن
نویسنده:
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:
بیت «پیر ما گفت...» از دیرباز محل بحث، شرح و نقد فراوان بوده است. در نگاه کلی سه رویکرد را در شرح های این بیت میتوان بازشناخت: الف) تلاش در معناکردن بیت با مفهوم بیخطابودن قلم صنع؛ ب) قایلبودن به تشکیک حافظ در بیخطابودن صنع؛ ج) تاکید بر ابهام و منطق خاص شعر. در این پژوهش بعد از مرور و دستهبندی شرح های این بیت، ابهام بیت به عنوان یکی از عناصر اصلی در رسیدن به منطق هنری در پرتو تعریف ابنابیالاصبع و امپسن بررسی شد. در بیت همانند تعریف ابنابیالاصبع دو معنای مختلف (متضاد) را میشود یافت که به لحاظ وجود قرینه هر دو موقعیت یکسانی دارند و نمیشود به قطع یکی را بر دیگری ترجیح داد. همچنین هر هفت موردی که بهگفته امپسن سبب ایجاد ابهام در کلام میشود، به نوعی در این بیت حضور دارند. واژه های چندوجهی، تناقض و تنش و تشکیک در بیت ملاحظه میشود؛ به صورتی که ادعای پیر مبنی بر بیخطابودن قلم صنع همراه میشود با عباراتی که تناقض و چالش را سبب میشوند و قطعیتی به مخاطب انتقال نمیدهند و درنهایت میتوان ادعا کرد که شاعر هیچ نظر روشن و قاطعی نمیدهد و ادامه فرایند معنیکردن شعر برعهده خود مخاطب گذاشته میشود؛ بنابراین حافظ طبق نظریات جدید و قدیم در شعر خود به ابهام هنری دست یافته و با مهارت تمام، تناقض و تنش را در شعر پرورانده و درنهایت مخاطب را در معنیکردن شعر شریک کرده است.
کلیدواژگان:
حافظ ، شعر فارسی ، ابهام ، ابنابیالاصبع ، امپسن
زبان:
فارسی
صفحات:
79 تا 94
لینک کوتاه:
magiran.com/p2528889
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یکساله به مبلغ 1,390,000ريال میتوانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.
In order to view content subscription is required
Personal subscription
Subscribe magiran.com for 70 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!