زمینه و شرایط خانوادگی موثر بر عود اعتیاد، یک پژوهش کیفی

از عوامل سبب ساز در روی آوری به اعتیاد و نیز عود آن، خانواده است. خانواده همان طور که می تواند حامی مصرف کنندگان باشد و به عنوان سپری در برابر مشکلات پس از قطع مصرف آن ها عمل کند؛ می تواند زمینه لازم برای عود اعتیاد را نیز فراهم نماید. ضعف دانش لازم برای کار با خانواده ها و فقدان تحقیقات بومی در این زمینه، پرداختن به این موضوع را ضروری ساخت.
روش : این مطالعه بخشی از یک مطالعه بزرگ تر در خصوص نقش خانواده در فرآیند مانایی در درمان اعتیاد بود؛ که با استفاده از روش نظریه مبنایی در سال 1395 در شهر تهران انجام شد. مشارکت کنندگان بر اساس نمونه گیری هدفمند از میان مراجعین مراکز اقامتی میان مدت انتخاب شدند. نمونه گیری تا رسیدن به اشباع داده ها ادامه یافت. داده ها، حاصل مصاحبه نیمه ساختاریافته با 12 نفر از مصرف کنندگان و 12 نفر از خانواده های ایشان بود. جهت تحلیل داده ها از شیوه کدگذاری Strauss و Corbin استفاده شد.
یافته ها: مقوله اصلی در این پژوهش، ناآرامی در خانواده بود. ناآرامی در خانواده، شامل مفاهیم فرعی نظیر درهم تنیدگی؛ مثلث سازی؛ رفتارهای تنش زا؛ دوری گزینی و کاهش ارتباطات و تهدیدهای عملیاتی نشده بود؛ که تحت تاثیر عدم تعادل هیجانی (شرایط مداخله گر) شدت می یافت. شرایط علی موثر بر عود، بر اساس تجربه مشارکت کنندگان این تحقیق، باورهای نادرست مصرف کنندگان و خانواده های ایشان و منبع کنترل بیرونی بود که در بستری از عدم آگاهی واقع می شد.
نتیجه گیری: بینش و ادراک مصرف کنندگان و خانواده ها در خصوص ماهیت اعتیاد، موجب ایجاد عواطف منفی در ایشان می شود. عواطف منفی نیز منجر به تعاملات ناکارآمدی می گردد که زمینه عود را فراهم می آورد.