سنجش ابعاد صلاحیت های حرفه ای معلمان ایران: مطالعه مروری تلفیقی

معلم اساسی ترین عنصر در نظام آموزش و پرورش محسوب می شود و میزان صلاحیت حرفه ای، کارآمدی، علاقه مندی و تسلط حرفه ای او در کیفیت فرایند یاددهی یادگیری اثری تعیین کننده دارد. هدف از پژوهش حاضر بررسی صلاحیت های معلمان ابتدایی و متوسطه با استفاده از مرور تلفیقی پژوهش های معتبر در حوزه سنجش این سازه بود. به این منظور، جست وجوی پایگاه های الکترونیکی با استفاده از کلمات فارسی با هدف استخراج پژوهش های مربوط به سنجش صلاحیت های حرفه ای معلمان انجام شد. جست وجوی این پایگاه ها در فاصله دی و بهمن 1399 انجام شد. از مجموع 100 رساله دکتری، طرح پژوهشی و مقاله فارسی چاپ شده از سال های 1385 تا 1399 تعداد 22 پژوهش (15 مقاله، 4 طرح پژوهشی و 3 رساله دکتری) حایز شرایط لازم شناخته شدند. تحلیل این متون با روش مرور تلفیقی انجام شد و رویه پیشنهادی ویتمور و نالف، پس از کدگذاری، در چهار بعد صلاحیت های دانشی، مهارتی، نگرشی/ ارزشی و شخصیتی/ اخلاقی در سه سطح (بالاتر، در حد و پایین تر از متوسط) دسته بندی شد. بر اساس یافته ها، درمجموع معلمان در بعد دانشی در سطح متوسطی قرار داشتند. همچنین در بعد مهارتی ازجمله مدیریت کلاس، برنامه ریزی و سازماندهی فرصت های یادگیری، روش های تدریس فعال و اجزای تدریس ازجمله ارزشیابی و نیز کاربرد فناوری در فرایند یاددهی یادگیری پایین تر از متوسط قرار داشتند. اما در بعد نگرشی/ ارزشی و همچنین در بعد شخصیتی/ اخلاقی در سطح بالاتر از متوسط بودند. با توجه به نتایج مطالعه حاضر، به توسعه و ارتقای صلاحیت های حرفه ای معلمان با برنامه ریزی نظام مند و مبتنی بر اسناد تحولی و پژوهش های علمی احساس نیاز می شود.