ریشه یابی ناکارآیی های ضوابط و مقررات طرح های توسعه شهری ایران

اهداف:

 انتقادها و پیشنهادهای فراوانی در زمینه قوانین شهرسازی و ضوابط و مقررات طرح های توسعه شهری وجود دارد ولی ریشه و زمینه ظهور این گونه قواعد که موجب انتقاد شده یا پیشنهاد اصلاح آن مطرح شده، روشن نیست و تاکنون به آن پرداخته نشده است. هدف این پژوهش رسیدن به سرچشمه های ایجاد مشکلات و ناکارآمدی های ضوابط و مقررات طرح های توسعه شهری ایران بود.

روش شناسی:

 گردآوری داده ها به روش پژوهش اسنادی، در قالب کدهای باز مرتبط با انتقادات، ناکارآیی ها و پیشنهادها مطرح شده در 200 سند نوشتاری بین سال های 1379 تا پایان 1400 انجام و بر پایه کدهای منتج از مطالعات اسنادی، مصاحبه های ساختاریافته با 18 خبره شهرسازی و 3 خبره حقوق، سازمان دهی و کدگذاری محوری، انتخاب کدها و مقوله بندی در پیروی از روش پژوهش داده بنیاد و به کمک نرم افزار Access 2016 انجام شد که فرآیند و نتایج پژوهش با مشارکت 5 تن از خبرگان فوق و ارزیابی بر اساس 9 پرسش کرسول تایید شد.

ریشه ناکارآیی های یادشده به ترتیب اهمیت برمی گردد به مقوله یا زمینه های «دیدمان»، «ساختار و سازمان حکمروایی»، «نظام تدوین و تصویب و اجرا»، «قوانین-ضوابط و مقررات»، «نهاد برنامه ریزی» و «مراجع قانون گذار» که هرکدام دارای مقوله های ریزتر بوده و کدهای محوری آنها به ترتیب «پایگاه نظری»، «نیروی انسانی»، «کاستی نظری»، «نارسایی قوانین فرادست»، «کاستی عناصر نهادی» و «کاستی های رویکردی و نظری» بود.

نتایج پژوهش حاکی از این است که کاستی ها و ناکارآیی های ضوابط و مقررات طرح های توسعه شهری ایران دارای ریشه های چندگانه ای است و با روشن شدن آن، راه برای اصلاح آنها باز می شود. محور شش زمینه برسازنده به ترتیب «گذار پارادایمی»؛ «سیاسی کاری و عدم همکاری و هماهنگی»؛ «مشارکت»؛ «ماهیت میان رشته ای قوانین شهرسازی»؛ «ناهماهنگی عناصر» و «ناهماهنگی دیدگاهی و رویکردی» است که به کمک «نارسایی در واژگان و نبود زبان مشترک» زمینه ساز ناکاری ها شده است.