ویژگی های مورفولوژیک، فنولوژیک و پومولوژیک برخی ژنوتیپ های امیدبخش پکان (Carya illinoinensis) در دزفول

پکان (Carya illinoinensis) یا گردوی گرمسیری، با ارزش غذایی بالا، از جمله میوه های خشک است که در مناطق نیمه گرمسیری کشور قابل کشت می باشد. با هدف دستیابی به ژنوتیپ های پرمحصول و سازگار پکان، 50 اصله درخت بذری بارده پکان، که 50 سال پیش کشت شده اند، در شرایط آب و هوایی سال های 1398 تا 1400 دزفول در استان خوزستان مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد ژنوتیپ های P200-7 و P200-8 به ترتیب با 3/14 و 2/4 گرم درشت ترین و ریزترین میوه را داشتند. ژنوتیپ P220-2-1 بیشترین و ژنوتیپ های P200-9 و P220-2-5 به ترتیب کمترین درصد میوه های پوک را داشتند. مغز در ژنوتیپ های P200-1 و P200-10 به سهولت جدا می شد در صورتیکه در ژنوتیپ های P200-3 و P200-31 جدا شدن مغز بسیار سخت بود. ژنوتیپپ های P200-1 و P220-2-5 زودرس ترین و ژنوتیپ P200-23 دیررس ترین بودند. بالاترین شاخص عملکرد را ژنوتیپ های P200-23، P220-1-1 و P200-9 به ترتیب با 65، 49 و 39 گرم بر سانتی متر مربع سطح مقطع تنه داشتند. نتایج ارزیابی تحمل به تنش گرمای ژنوتیپ های مختلف پکان مورد ارزیابی نشان داد که 40 تا 70 درصد سرشاخه های همه ژنوتیپ ها در تابستان 1400 با 430 ساعت دمای بیش از 45 درجه سانتی-گراد دچار خشکیدگی شدند. درصورتی که سرشاخه های ژنوتیپ P200-23 آسیب ندیدند. همچنین نتایج نشان داد درصد خسارت تنش گرما با شاخص عملکرد میوه (r = 0.311*) و رنگ مغز (r = 0.323*) همبستگی مثبت معنی دار داشت. بین ضخامت پوست و سهولت جدا شدن مغز همبستگی مثبت بسیار معنی دار (r = -0.597**) مشاهده شد. همچنین همبستگی بین میانگین وزن میوه با طول میوه (r = 0.386**) و عرض میوه (r = 0.440**) مثبت بسیار معنی دار بود. در تجزیه به عامل ها، طول میوه، ضخامت پوسته، درصد پوکی، وزن میوه، عملکرد و درصد خسارت تنش گرما مجموعا 67 درصد از کل واریانس را به خود اختصاص دادند. در نهایت ژنوتیپ P200-23 با عملکرد بالا، مغز با رنگ طلایی روشن و تحمل بسیار بالا در برابر تنش گرما و همچنین ژنوتیپ P220-1-1 با عملکرد بالا و درصد پوکی پایین به عنوان ژنوتیپ های امید بخش پکان برای بررسی های تکمیلی در آینده شناسایی شدند.