واکاوی برنامه جامع همکاری 25 ساله جمهوری اسلامی ایران و چین از منظر ژئوپلیتیک انتقادی

رخداد انقلاب اسلامی در ایران و بازتعریف کدهای ژیوپلیتیکی، سبب تولید گفتمان های تازه ای شد که دال شناور آن، تقابل ایران با میدان ژیوپلیتیکی غرب بود. ایران، برای تولید گفتمان متقابل علیه آمریکا، در پی نوعی سازوکار جبرانی برای مدیریت آثار تحریمی بر اقتصاد خود است که یکی از آن ها برنامه راهبردی 25 ساله است. پژوهش حاضر از منظر ژیوپلیتیک انتقادی و روش تحلیل انتقادی گفتمان فرکلاف به بازکاوی متن برنامه 25 ساله ایران و چین پرداخته تا گزاره ها و روندهای ژیوپلیتیکی آن را شناسایی و تحلیل کند. براین اساس، متن در سه مقیاس کارگزاران، کنش ها و بافت بررسی شد. در مقیاس کارگزاران، کشور چین به عنوان مرجع تضمین کننده امنیت، شناسایی شده است. یافته های حاصل از تحلیل انتقادی متن برنامه 25 ساله نشان داد، دال شناور در متن، تضمین امنیت ژیواکونومیک ایران در برابر پادگفتمان تحریمی آمریکا است. مدلول مرجع شناسایی شده دوم، یا مرجع تهدیدکننده ژیوپلیتیکی، آمریکا و اروپای غربی (میدان ژیوپلیتیکی غرب) است که با اتخاذ رویکردهای چندگانه، از تاثیر و تضمین فشار علیه ایران، اطمینان حاصل می کنند. ایران با یکسان انگاری مصادیق تهدید علیه خود و چین، سعی در ایجاد یک گفتمان جامعه ژیوپلیتیکی بر اساس متن برنامه 25 ساله را دارد. در مقیاس کنش ها، کشور چین با دو اقدام طرح مسیله ایران در دستورکار غیرامنیتی و فاصله گذاری و تحمیل نگرش، به دنبال شراکت راهبردی با ایران است. در مقیاس سوم نیز نخست تاثیر کنشگر تولید کننده تهدید بر بافت (برنامه 25 ساله) بررسی شد که طی آن، آمریکا با انضمامی کردن برنامه 25 ساله به پرونده هسته ای، می کوشد تا دستاوردهای ایران از بافت را به حداقل برساند. در مقابل، رهیافت های کنشگر تضمین کننده امنیت ناظر بر فعالیت های کشور چین برای اثربخشی بافت است.