واکاوی تغییرات سنجه های سیمای سرزمین در یک دوره 30 ساله (مطالعه موردی: حوزه آبخیز تجن)

مشکلات محیط زیستی به ویژه تکه تکه شدن اراضی طبیعی کشور و تغییر در سیمای سرزمین را به ارمغان آورده است. از طرف دیگر اتکا به وضعیت کاربری گذشته و بهره گیری از داده های تاریخی تغییرات سیمای سرزمین به تنهایی نمی تواند در طراحی برنامه ها و اقدامات اجرایی مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین شناخت کامل از وضعیت سیمای سرزمین، تغییرات گذشته آن و پیش بینی تغییرات در آینده می تواند نقش مهمی در مدیریت پایدار منابع داشته باشد بنابراین در این تحقیق در نظر است ارزیابی تغییرات شکل و ساختار لکه های پوشش گیاهی طی دوره 2010-2040 در حوزه آبخیز تجن در استان مازندران ارزیابی شود. در این تحقیق سنجه های سیمای سرزمین شامل سنجه چین خوردگی، سرایت، نسبت محیط زبه مساحت و شاخص شکل سیما در سطح کلاس با استفاده از نرم افزار 2/4 FRAGSTATS برای کاربری جنگل و مرتع محاسبه شد. استخراج سنجه ها بر مبنای زیرحوزه ها به صورت جداگانه صورت پذیرفت. در اکثر زیرحوزه ها، سنجه چین خوردگی در کاربری جنگل افزایش نشان می دهد اما این شاخص در کاربری مرتع جزیی بود که به دلیل تمرکز زیاد مراکز جمعیتی، تخریب شدید اراضی جنگلی و تبدیل به اراضی کشاورزی و یک پارچه سازی اراضی کشاورزی در این زیرحوزه می باشد. از سوی دیگر، سنجه شاخص سرایت در همه زیر حوزه ها در کاربری جنگل و مرتع در کاربری اراضی سال 2040 کاهش و سنجه محیط به مساحت در کلاس جنگل و مرتع در دروه آینده افزایش یافته است که نشانه ای از افزایش تجزیه و تکه تکه شدن سیمای سرزمین و افزایش اشکال نامنظم لکه های کاربری مرتع و جنگل در منطقه موردمطالعه است. استفاده از امکانات بالقوه سنجه های سیمای سرزمین و شناسایی مناطق اولویت دار یک راهنمای مهم در راستای حفاظت و مدیریت محیط زیستی حوضه در برابر تخریب بیش تر و ترویج توسعه پایدار در این منطقه را در اختیار قرار دهد.