بررسی و ارزیابی میزان هدررفت خاک در کاربری های اراضی حوضه آبخیز آتشگاه با استفاده از مدل RUSLE و تصاویر ماهواره ای لندست (سنجنده OLI)

بهره برداری روزافزون و مدیریت نادرست انسان بر محیط طبیعی تاثیر زیادی بر تشدید فرسایش خاک دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی میزان فرسایش خاک در کاربری های اراضی حوضه آبخیز آتشگاه استان اردبیل با استفاده مدل RUSLE است. در این راستا ابتدا تصویر ماهواره ای لندست OLI 8 پس از تصحیحات با استفاده از الگوریتم ماشین بردار پشتیبان (SVM) در هفت کلاس کاربری شامل: اراضی بایر، مراتع خوب، ضعیف، کشاورزی آبی، دیم، مناطق مسکونی و آبی تفکیک شدند. صحت کلی و ضریب کاپا برای نقشه کاربری اراضی منطقه مورد مطالعه به ترتیب برابر 90/0 و 87/0 درصد به دست آمد. سپس عوامل مدل RUSLE شامل فرسایندگی باران (R)، فرسایش پذیری خاک (K)، توپوگرافی (LS)، پوشش گیاهی (C) و عملیات حفاظتی خاک (P) به ترتیب با استفاده از داده های بارندگی، ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک، مدل رقومی ارتفاع (DEM) و کاربری اراضی در محیط ArcGIS تهیه شده اند. در نهایت پس از تلفیق این لایه ها مقدار فرسایش سالانه خاک برای حوضه آتشگاه بین 09/0 تا 02/11 تن در هکتار در سال در سطح پیکسل به دست آمد. در نهایت نتایج نشان داد کاربری کشاورزی دیم با میانگین فرسایش 48/0 تن در هکتار در سال و کاربری مراتع خوب با میانگین 21/0 و تن در هکتار در سال به ترتیب بیش ترین و کم ترین هدررفت خاک را در بین سایر کاربری های به خود اختصاص داده اند. هم چنین بررسی روابط رگرسیونی بین فاکتورهای مدل RUSLE و مقدار فرسایش سالانه خاک نشان داد که فاکتور توپوگرافی (LS) با بالاترین مقدار ضریب تعیین (85/0) بیش ترین اهمیت را در برآورد فرسایش سالانه خاک به وسیله مدل RUSLE دارد.کلمات کلیدی: "فرسایش پذیری خاک"، "کاربری اراضی"، "معادله جهانی فرسایش خاک اصلاح شده"، "سیستم اطلاعات جغرافیایی"، "آتشگاه".