نقش قاضی در تحصیل دلیل و کشف حقیقت در فقه و حقوق ایران و انگلستان با نگاهی به اصول و قواعد آیین دادرسی مدنی فراملی

در بحث ادله اثبات دعوا در امور مدنی فلسفه دادرسی مدنی کشف حقیقت است نه صرفا فصل خصومت، در همین راستا اسلام نیز اجرای حق و عدل را به دادرس تکلیف کرده و در این خصوص در این که دادرس در چه دعوایی به قضاوت نشسته است تفاوتی قایل نشده، زیرا ملاک عمل احقاق حق است. در این پژوهش که با روش توصیفی - تحلیلی انجام شده با تحلیلی نو از قاعده ی منع تحصیل دلیل و تفاوت آن با تلقین دلیل به نقش قاضی در تحصیل دلیل و کشف حقیقت پرداخته شده است و یافته ها حاکی از آن است که نقش فعال دادرس مدنی در دادرسی و آزادی دادرس مدنی در ارزیابی قضایی ادله مدنی مانند دلایل کیفری، امروزه در بیشتر نظام های دادرسی مانند حقوق انگلیس و آیین دادرس مدنی فراملی مورد پذیرش قرار گرفته است و در حقوق ایران نیز با تحلیلی نو از قاعده منع تحصیل دلیل و تغییراتی در قانون آیین دادرسی مدنی می توان به هدف والای دادرسی دست یافت که در این اثنا خلاء های موجود نیز مشخص خواهد شد.