پیوند شعر و تاریخ در دو اثر "تاریخ ایلچی نظامشاه" و "مثنوی شاه اسماعیل نامه" با تکیه بر تاریخ سیاسی و کارکردهای شعری

حضور شعر در نثر فارسی تقریبا از نیمه دوم قرن پنجم هجری آغاز شد. در کتب تاریخی ادوار مختلف، مورخین اشعار فراوانی را درج کرده اند. تاریخ ایلچی نظامشاه و شاه اسماعیل نامه دو اثر تاریخی از دوران صفویه هستند که به ترتیب در نثر و نظم نوشته شده اند. مولف تاریخ ایلچی، شواهد شعری فراوانی از شعرای هم عصر و متقدمین خود آورده؛ که در این بین اشعار شاه اسماعیل نامه بیشترین آمار را به خود اختصاص داده است. در پژوهش حاضر این اشعار در سه گروه با کارکرد روایی، وصفی و اخلاقی، منظور گشته اند و با نشان دادن برخی مضامین و بن مایه های ادبی بارز در اشعار؛ که عموما در اکثر آثار ادبی تکرار می شود به طور ضمنی به چرایی -استفاده و نقش و تاثیر آنها در انسجام متن و هم چنین تاثیر آنها بر خواننده، پرداخته شده است تا مشخص گردد که هماهنگی آنها با متن تاریخ از نظرموضوعی و ادبی تا چه حد است. از لحاظ آماری مشخص گردید که در 31 مورد خورشاه(مولف تاریخ ایلچی) از اشعار شاه اسماعیل نامه بهره برده است که؛ 16 مورد با کارکرد روایی، 8 مورد اخلاقی و 7 مورد وصفی هستند. و در خلال این اشعار؛ اعتقادات مذهبی، باورهای کهن، مفاهیم اساطیری مشاهده می گردد.