جبران خسارت سوانح هوایی در حقوق بین الملل با تاکید بر سانحه هوایی پرواز 752 اوکراینی

علی الاصول جبران خسارت در حقوق بین الملل فرع بر احراز مسیولیت است. اما در سوانح هوایی رویه کشورها نشان می دهد که موضوع جبران خسارت از چنان اهمیتی برخوردار است که کشورها پیش یا در حین مراجعه به دیوان بین المللی دادگستری به عنوان نهاد ذی صلاح تلاش می کنند اختلاف خود را از طریق مذاکره و تعیین مبلغی جهت جبران حل و فصل نمایند. به این ترتیب، تا کنون هیچ رویه قضایی بین المللی منتج به صدور رای در خصوص سوانح هوایی وجود ندارد و عموم موارد منجر به پرداخت از روی لطف گردیده اند. تا زمان تصویب ماده 3 مکرر کنوانسیون شیکاگو، در موارد مشابه سوانح هوایی اوکراین فقدان عمل متخلفانه بین المللی به عنوان یک مانع جدی صلاحیتی موجب عدم پذیرش دعاوی مطروحه نزد دیوان بود. پس از تصویب شق یک ماده 3 مکرر که کشورها را ملزم به عدم استفاده از زور و حفاظت از ایمنی و امنیت هواپیما و مسافران می نمود این مشکل از پیش پای کشورها برداشته شد. اما حتی با وجود این، در سوانح بعد از تصویب این ماده نیز رویه کشورها پذیرش پرداخت از روی لطف بوده است. در این روش دولت ساقط کننده پرداخت مبلغی مشخص را به زیان دیدگان بدون پذیرش مسیولیت تقبل می نماید. در خصوص سانحه پرواز 752 اوکراینی در ایران به نظر می رسد پرداخت از روی لطف می تواند راهکاری عملی و البته سریع تر برای حل و فصل اختلافات میان ایران و کشورهای ذینفع در این زمینه باشد.