ارزیابی توان اکولوژیک توسعه تفرج گسترده در جنگل های گز شهرستان ورامین با استفاده از ارزیابی چندمعیاره و سیستم اطلاعات جغرافیایی

مناطق خشک و نیمه خشک جنوب شهرستان ورامین از مناطقی است که به دلیل برقراری شرایط فرسایش خاک، چرای مازاد دام و تخریب مراتع و پوشش گیاهی در اولویت اجرای برنامه های توسعه گردشگری و حفاظت هستند. در این پژوهش ارزیابی جامعی از شرایط اکولوژیکی این مناطق برای توسعه تفرج انجام گرفته است. ابتدا در چند مرحله نمونه های خاک و پوشش گیاهی از قطعات نمونه 35/0 هکتاری در یک شبکه آماربرداری با ابعاد 600×600 متر از هر سه منطقه دولت آباد، شکرآباد و فخرآباد در ورامین و پیشوا برداشت و داده ها و نقشه های لازم تهیه شد. نمونه های خاک به آزمایشگاه منتقل و ویژگی های EC، pH، N، P، TNV، OC و مقدار شن، سیلت و رس اندازه گیری و نقشه های آنها تهیه شد. سپس توان اکولوژیکی تفرج به روش روی هم گذاری نقشه های اکولوژیکی ارزیابی شد. بدین منظور نخست نقشه های عوامل اکولوژیکی شامل شیب، جهت، ارتفاع، تراکم پوشش گیاهی، بارش، دما و نیز بافت خاک تهیه شد، سپس این نقشه ها طبقه بندی و با استفاده از روش ارزیابی چندمعیاره برحسب حد مطلوبیت برای تفرج گسترده وزن دهی و روی هم گذاری شد. در نهایت طبقه های با توان 1، 2 و نامطلوب از تلفیق این لایه ها ایجاد و مناطق دارای توان معرفی شدند. نتایج نشان داد که منطقه شکرآباد از نظر مجموع و جمع بندی عوامل اکولوژیکی تاثیرگذار بر توان گردشگری نسبت به دو منطقه فخرآباد و دولت آباد دارای توان بیشتری است. به طور کلی آنچه سبب تفاوت و برتری توان گردشگری منطقه شکرآباد نسبت به دو منطقه دیگر شده عامل خاک است. خاک و نوع بافت خاک به علت تاثیر بر پوشش گیاهی و همچنین جذب آب سبب شده که شرایط توسعه تفرج در منطقه شکرآباد نسبت به دو منطقه دیگر بهتر باشد. عامل مهم دیگر کاربری سرزمین و نزدیکی این منطقه به منطقه حفاظت شده کویر است که ظرفیت زیادی در منطقه شکرآباد برای توسعه تفرج فراهم می آورد. نتایج این تحقیق نشان داد که می توان با تلفیق روش ارزیابی چندمعیاره و سیستم اطلاعات جغرافیایی و در نظر گرفتن همه عوامل اکولوژیکی، توان واقعی تفرج گسترده در مناطق و ذخیره گاه های جنگلی را تعیین کرد.