ظرفیت داستان در تقویت تفکر انتقادی: ارزیابی داستان های نوجوانان از منظر تفکر انتقادی

از آنجا که داستان پایه اصلی تفکر و ارتباط است، یکی از ابزارهای پرورش تفکر نقادانه به شمار می رود. از این رو در این پژوهش، پس از تبیین مولفه های تفکر انتقادی و معرفی معیارهای ارزیابی داستان، به روش تحلیل مضمون به بررسی و ارزیابی 30 داستان نوجوان در گروه سنی 12 تا 15 سال، مربوط به سال های 90 تا 98، در سه گرایش رسمی، نخبه گرا و بازارپسند، اعم از تالیف یا ترجمه پرداخته شد تا داستان های برخوردار از محتوای فکری و دارای ظرفیت تقویت تفکر انتقادی شناسایی شود. معیارهایی که مبنای تحلیل و ارزیابی قرار گرفتند شامل پرسش گری، استدلال و رزی، داوری مستند، تجزیه و تحلیل، حل مسیله، هم ذات پنداری، درون مایه فلسفی، کند و کاو اخلاقی، و گفت وگوی هدف مند هستند. آنها از دیدگاه های متخصصان حوزه تفکر انتقادی، همچون چت مایرز، رابرت فیشر، رابرت انیس، ریچارد پاول و پیتر فسیونه، استخراج شده اند. نتیجه این پژوهش نشان می دهد که تنها چهل درصد از داستان های بخش نخبه گرا و بازارپسند و ده درصد از داستان های بخش رسمی از محتوای فکری برخوردار، و دارای ظرفیت تقویت تفکر انتقادی هستند.