تحلیل گفتمان بیانیه «گام دوم انقلاب»: فرصت ها و تهدیدهای پیش روی نظام اسلامی با توجه به مفهوم «دشمن»

جمهوری اسلامی ایران طی چهار دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تهدیدها و فرصت‎های گوناگون، داخلی و خارجی را پشت سر گذاشته است. مولفه‎های سازنده انقلاب اسلامی به واسطه رهبری امام خمینی و سپس حضرت آیت‎الله خامنه‎ای نظام اسلامی را در مسیری قرار داده است که از فرصت‎ها تا حدود بسیار زیادی به خوبی استفاده کرده و تا حد قابل توجهی تهدیدها را دفع کرده است. در چهل سالگی نظام، رهبر انقلاب در سال 1397 با صدور بیانیه «گام دوم انقلاب»، به ترسیم مسیر آتی نظام اسلامی در چهل سال دوم پرداخت. این سند راهبردی، فضای آیندگی را ترسیم کرده است که با تحلیل گفتمان حاکم بر بیانیه می‎توان عمده‎ترین تهدیدها و فرصت‎های پیش‎روی نظام اسلامی از منظر بیانیه گام دوم را تحلیل و احصاء کرد. برهمین پایه، پرسش اصلی این پژوهش اینگونه طرح شده است: عمده‎ترین فرصت‎ها و تهدیدهای پیش‎‎روی نظام اسلامی بر پایه گفتمان بیانیه گام دوم انقلاب کدام‎اند؟ در راستای پاسخ به این پرسش اصلی، دو پرسش فرعی طرح کرده‎ایم: 1- رهبر انقلاب گفتمان خود را در بیانیه گام دوم چگونه بازنمایی کرده است؟ 2- در گفتمان حاکم بر بیانیه گام دوم، فرصت‎ها و تهدیدهای پیش‎‎روی نظام اسلامی در چه سطوحی بازنمایی شده است؟ در این مقاله با استفاده از روش تحلیل گفتمان تلاش می‎کنیم تا با آشکار ساختن مولفه‎های ایدیولوژیک بیانیه گام دوم، که تا حدودی در برابر گفتمان رقیب و مفهوم «دشمن» صورت‎‎بندی شده است، عمده‎‎ترین تهدیدها و فرصت‎های پیش‎‎بینی شده در گفتمان رهبر انقلاب برای چهل سال دوم نظام اسلامی را شناسایی کنیم که در سطوح هویتی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و رسانه ای بازنمایی شده است.