بررسی تطبیقی وجوه اشتراک و تفاوت های سبکی در نقوش آثار شاخص زرین فام عراق و نیشابور

زرین فام، ابداع هنرمندان اسلامی بوده که جایگزینی برای فلزات به شمار می رفته است. این سفال سه دوره را پشت سرگذاشته که دوره اولیه به سبب شکل گیری و میانه به جهت تکامل، از اهمیت ویژه ای برخورداراست.عراق یکی از مراکز سفال زرین فام در صدر اسلام بوده که با صادرات سفال ها، نقش مهمی در انتشار این تکنیک داشته است. سقوط عباسیان و مهاجرت هنرمندان به سرزمین های اسلامی، باعث تلفیق سبک عباسی و بومی شده است. نیشابور از مراکز تولید سفال زرین فام در دوره اولیه، با وجود تاثیر پذیری از سبک عباسی، تفاوت هایی نیز در زمینه سبک ترسیم نقوش داشته است. این پژوهش در نظر دارد با بررسی 16 نمونه ی ظروف شاخص زرین فام عراق و نیشابور، به دسته بندی نقوش، مضامین و تفاوت های سبکی این دو مرکز بپردازد و به این سوالات پاسخ دهد: نقوش به کار رفته در زرین فام های عراق و نیشابور شامل چه مضامینی است؟ وجوه اشتراک و افتراق نقوش زرین فام های عراق ونیشابور شامل چه مواردی است؟ اطلاعات و داده های مورد مطالعه در این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه ای گرد آوری و سپس به روش توصیفی_تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهدکه نقوش گیاهی، انسانی، هندسی، جانوری و کتیبه ای جزء نقش مایه های اصلی در زرین فام های این دو مرکز بوده و صحنه هایی همچون نواختن، کبوتر، استفاده از دایره در پشت ظرف، نقوش اشکی و هم چنین چشم طاووسی و نقطه چین به عنوان پرکننده زمینه استفاده شده است. تفاوت در سبک ترسیم ، استفاده گسترده از کتیبه و هم چنین به کارگیری بیشتر عناصر ایرانی همچون نقش دوبال ساسانی باعث ایجادنوآوری در زرین فام های نیشابور شده است.