اثر زغال زیستی و کود ورمی کمپوست بر جذب فلز نیکل از خاک توسط گوجه گیلاسی (Solanum lycopersicum var. cerasiforme)

استفاده از مواد به ساز طبیعی در خاک های حاوی نیکل می تواند موجب استخراج نیکل از خاک، تجمع آن در قسمت خوراکی گوجه گیلاسی و ورود آن به زنجیره غذایی شود. مطالعه حاضر با هدف بررسی اثر زغال زیستی و ورمی کمپوست بر تجمع فلز نیکل در خاک و میوه گوجه گیلاسی انجام شد. بدین منظور، آزمایشی به صورت عاملیل در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا شد که در آن تجمع فلز نیکل در میوه و خاک گوجه گیلاسی تحت 6 تیمار مختلف آبیاری با آب دارای نیترات نیکل (در دو مقدار متفاوت 75 و 150 ppm) و مقایسه آن با گلدان های آبیاری شده با آب معمولی (شاهد) مورد بررسی قرار گرفت. یافته های این پژوهش نشان داد، غلظت نیکل در میوه گوجه گیلاسی در تمامی تیمارهای آلوده به نیکل بالاتر از استانداردهای معتبر جهانی است. به طوری که در تیمار150 ppm نیکل همراه با ورمی کمپوست 10 درصد با مقدار 54/6 میلی گرم بر کیلوگرم ، به صورت معنی داری بیشتر از سایر تیمارها و غلظت نیکل در خاک گلدان هایی که با مقادیر 75 و 150 ppmنیکل آبیاری شده اند (به ترتیب 4.83 و 4.1 میلی گرم بر کیلوگرم)، به صورت معناداری بیش تر از خاک تیمارهای دارای زغال زیستی و ورمی کمپوست است و افزودن این مواد به خاک گلدان ها، سبب بالا بردن وزن خشک (به ترتیب 46 و 48 گرم) و وزن تر (به ترتیب 1/153 و 119 گرم) میوه گوجه گیلاسی در مقایسه با گلدان هایی که فاقد این اصلاح کننده ها هستند، می شود. هم چنین با توجه به این که ضریب تجمع زیستی در تمامی تیمارهای دارای زغال زیستی و ورمی کمپوست، بیش تر از یک است. می توان اظهار داشت که میوه گوجه گیلاسی در صورتی که در خاک گلدان های آن از زغال زیستی یا ورمی کمپوست استفاده شود، قادر به استخراج نیکل از خاک بوده و می تواند این عنصر را به سطوح بالاتر زنجیره غذایی انتقال دهد. با توجه به اهمیت این موضوع پیشنهاد می شود که بر جذب نیکل از خاک توسط گوجه گیلاسی در غلظت های بالاتر از تیمارهای این پژوهش و ارزیابی ریسک سرطان زایی و غیر سرطان زایی فلز نیکل از طریق بلع توسط گروه های هدف، مطالعات بیش تری انجام شود.