تحلیل نظری و تجربی شاخص توان خانوار در مواجهه با ریسک در ایران

در این مقاله به تحلیل و محاسبه شاخص توان خانوار در مواجهه با ریسک در ایران طی سال های 1400-1379 پرداخته شد. بدین منظور به پیروی از فوآ (2014) چهار مولفه اصلی تشکیل دهنده شاخص مذکور، شامل دسترسی خانوار به منابع مالی، حمایت اجتماعی، سرمایه انسانی و ظرفیت اقتصادی دولت در نظر گرفته شد. با توجه به شرایط ایران و داده های در دسترس، اعتبارات داخلی اعطاء شده به بخش خصوصی و شاخص استحکام حقوق قانونی به عنوان مولفه های دسترسی خانوار به منابع مالی، تعداد کارگران برخوردار از مزد و حقوق و میزان پرداخت های جبرانی به کارمندان به عنوان مولفه های حمایت اجتماعی، متوسط سال های تحصیل و نرخ واکسیناسیون سرخک به عنوان مولفه های سرمایه انسانی، بدهی های دولتی و تضمین شده توسط دولت و میزان دسترسی به امکانات بهداشتی پیشرفته به عنوان مولفه های ظرفیت اقتصادی دولت در نظر گرفته شدند. برای وزن دهی به مولفه های تشکیل دهنده شاخص از روش تحلیل مولفه اصلی (PCA) استفاده شد. نتایج حاکی از آن بود که پرداخت های جبرانی به کارمندان بیشترین و کارگران برخوردار از مزد و حقوق کمترین وزن را در شکل دهی شاخص داشته اند. سایر متغیرهای موثر بر شاخص به ترتیب وزن برآوردی عبارت از اعتبارات داخلی اعطاء شده به بخش خصوصی، نرخ واکسیناسیون سرخک، میزان دسترسی به امکانات بهداشتی پیشرفته، بدهی های دولتی و تضمین شده توسط دولت و استحکام حقوق قانونی هستند.