بازخوانی کالبد و کارکرد در کاخ آپادانا مبتنی بر منابع کهن هند و ایرانی

یکی از مهم ترین و باشکوه ترین کاخ ها در ارگ های هخامنشی شوش و تخت جمشید کاخی است که به نام آپادانا شناخته می شود. آپادانای شوش به دلیل برخورداری از کتیبه ای در شالی ستون ها بدین نام خوانده می شود و کاخی دارای ساخت کالبدی مشابه در تخت جمشید به دلیل همین مشابهت و با وجود عدم برخورداری از کتیبه ای دارای نام بنا به همین نام خوانده شده است. پژوهش های متعدد باستان شناسی، تاریخی و معماری و شهرسازی از دیر باز بر شهرها و ارگ های هخامنشی انجام شده و عملکرد این کاخ ها و به ویژه کاخ های تخت جمشید برای متخصصین همیشه جای بحث بوده است. اما این پژوهش ها کمتر بر سابقه ی تاریخی و نژادی اقوام پارس که شاخه ای از اقوام هند و ایرانی است برای شناخت این بنا متمرکز بوده اند. پژوهش پیش رو با استفاده از روش اسطوره شناسی تمثیلی، روشی که با مطالعه ی صورت یک اثر از خلال مطالعه ی اسطوره ها در پی کشف معنای آن است به دنبال این بود که به خوانشی نو از کارکرد در پس این کالبد دست یابد. مطالعه ی نام واژه ی آپادانا نشان داد که این واژه به معنای مکان گردهم آیی و حضور فرهمندان است، و در طی سالیان در معنای مصطلح کاخ ستون دار بار عام، کاخ بیرونی، کاخ سلام و آفرین به کار رفته است. همچنین مطالعه ی کالبد بنا نشان داد که پلان بنا و نیز بسیاری از جزییات به کار رفته در آن مبتنی بر دیاگرام واستو پوروشا ماندالا در واستو شاسترا، دانش ساخت محیط کالبدی، دانش سنتی معماری و شهرسازی، در فرهنگ هند و ایرانی ساخته شده است. مبتنی بر روایت شکل گیری این ماندالا، پوروشا انسان کیهانی توسط ایزدان بر زمین ثابت شده است، و با حضور این ایزدان آسمانی و خورشیدی تصویر آسمان در این پلان بازتاب یافته است و این صحنه ای است که حرکت خورشید و ماه و سال هایشان روی آن کشیده و محاسبه می شود و چرخه ی دایمی روزها و زمان با آن اندازه گیری می شود. پس این کاخ تصویری از آسمان است و حرکت روزانه و سالانه ی خورشید و ماه بر آن بازتاب یافته است و از این راه بهترین مکان برای بزرگ داشت بزنگاه های مهم سالانه از جمله نوروز و مهرگان و... است.