جستاری درباره الهه های ایرانی پیوسته با گاو ماده (در تطبیق با الهه های گاو ماده در مصر، بین النهرین و هند)

پرستش احشام، به ویژه گاونر و ماده در فرهنگ های کهن از مصر تا دره سند رایج بوده، نشانه های بسیاری از آن در تصویرها، متن ها و اسطوره ها دیده می شود. بسیاری از خدایان و الهه های مادر، گاونر یا ماده بوده اند. دین و فرهنگ مردم بومی فلات نیز با فرهنگ های مذکور مشابهت داشته و تصویری از یک الهه گاوی برروی مهری عیلامی از هزاره سوم پیش ازمیلاد در شوش به دست آمده است؛ اما در ایران، به دلیل ورود اقوام آریایی و غلبه دین زرتشتی و تغییراتی که در منابع دین زرتشتی به وجود آمد، ابهامات و نظرات مختلفی درمورد الهه های ایرانی وجود دارد. فرض این است که بر اثر قرن ها مجاورت با مردم بومی و ارتباطات فرهنگی با دیگر نواحی در همه دوره ها، تاثیرات متقابل دینی صورت گرفته است. پرسش اصلی این است که کدام الهه های ایرانی می توانند گزینه مناسبی برای یک الهه گاوماده مانند سایر تمدن ها باشند؟ هدف این پژوهش این است که با انتخاب دو یا سه الهه شاخص گاوماده در فرهنگ های بین النهرین، مصر و هند، با مقایسه ای تطبیقی و با استفاده از سه نماد جهانی و گسترده گاوماده، شیر و درخت زندگی به عنوان ملاک و مشخصه اصلی الهه های بزرگ یا مادر نشان دهیم که برخی از این ویژگی ها را می توان با سه الهه ایرانی؛ درواسپ (گوشورون)، آناهیتا و سپندارمذ تطبیق داد. دو نماد شیر و درخت زندگی در تمام دوره های باستان در فلات ایران هم دیده شده اند که پیوستگی شان با نماد گاوماده و الهه های بزرگ در اغلب فرهنگ ها، ملاک خوبی برای شناخت بیشتر الهه های ایران فراهم می کند. خواهیم دید که سه الهه، به ویژه آناهیتا به عنوان الهه ای بزرگ، گزینه مناسبی برای یک الهه گاوماده بوده، در همراهی با دو نماد دیگر، شیر و درخت زندگی دیده شده اند. این پژوهش با روش توصیفی-تطبیقی و تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و تصویری صورت گرفته است.