اثر مدیریت های زراعی و حفاظتی بر جریان های سطحی و بار رسوب در حوضه آبریز دشت بزرگ با استفاده از مدل ArcSWAT

اولویت بندی مناطق بحرانی و استفاده از بهترین شیوه های مدیریتی از جمله مدیریت کشاورزی و حفاظتی، روش های موثری برای کاهش فرسایش در حوضه های آبریز هستند. این روش ها مزیتی برای مدیران و سرمایه گذاران برای جلوگیری از زیان های اقتصادی و مدیریت ریسک محسوب می شوند. در پژوهش حاضر، از مدل ArcSWAT برای ارزیابی تاثیر مدیریت کشاورزی و حفاظتی بر رواناب سطحی و بار رسوب در حوضه آبریز دشت بزرگ در استان خوزستان استفاده شد. گردآوری داده ها در سال 2021  انجام شد. واسنجی و اعتبارسنجی جریان سطحی به ترتیب برای دوره های آماری 2004 تا 2015 و 2016 تا 2021 انجام شد. همچنین بار رسوب برای دوره های آماری 2004 تا 2013 واسنجی و  برای سال های 2014 تا 2019 اعتبارسنجی گردید. سناریوهای تناوب، مدیریت بقایا و خاک ورزی به عنوان سناریوهای مدیریت زراعی و سناریوهای تراس بندی، کنتوربندی، نوارهای بافر گیاهی، کشت نواری و آبراهه چمنی به عنوان سناریوهای مدیریت حفاظت اعمال شدند.  نتایج ضرایب نش- ساتکلیف و تعیین برای واسنجی جریان سطحی ماهانه 7/0 و 72/0 و برای اعتبارسنجی 74/0 و 75/0 بدست آمد. این ضرایب برای هر دو مرحله واسنجی و اعتبارسنجی بار رسوب رضایت بخش نبود. اما مدل کارایی مناسبی در اولویت بندی مناطق بحرانی و شبیه سازی سناریوهای مدیریتی نشان داد. تفاوت در عرض آبراهه چمنی اثر معنی داری بر کاهش بار رسوب نداشت. سناریوهای تراس بندی و بافر گیاهی میزان رسوب را در سطح حوضه به ترتیب 76 و 5/62 درصد کاهش دادند و موثرترین سناریو شناخته شدند.  بطور کلی نتایج نشان داد که اعمال سناریوهای حفاظتی می تواند میزان بار رسوب را تا حد قابل توجهی کاهش دهد.