هیدروپلیتیک رودخانه کابل: نقش آب در تعاملات افغانستان و پاکستان

کمربند مرزی افغانستان - پاکستان به دلیل قرارگیری مناطق گلگت - بلتستان (بخشی از منطقه محل مناقشه ی کشمیر)، گذرگاه استراتژیک واخان، منطقه خودمختار فدرالی، تنگه خیبر و همچنین یکی از گذرگاه های مهم تجارت مواد مخدر در مناطق جنوب غربی افغانستان و بلوچستان پاکستان، از اهمیت ژیوپلیتیکی بسیاری برخوردار است. اختلافات بر سر مدیریت آب حوضه آبریز کابل که از افغانستان سرچشمه گرفته و با عبور از تنگه خیبر وارد پاکستان می شود، بر پیچیدگی های مسایل مربوط به این کمربند افزوده است. ازاین رو، این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی و از طریق استناد به مراجع کتابخانه ای، ابعاد مختلف هیدروپلیتیک این رودخانه و ریشه های اختلافات دو کشور کرانه ای آن را در جهت شناخت بخشی از مسایل کمربند مذکور مورد بررسی قرار داده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که اختلافات دو کشور کرانه ای بر سر نحوه مدیریت آب حوضه آبریز کابل تنها به مسایل فنی مرتبط با آن محدود نمی شود و بخشی از یک مجموعه اختلافات گسترده تر بر سر مسایل اقتصادی، جغرافیایی، سیاسی، امنیتی و حقوقی است که بدون در نظر گرفتن این ابعاد درهم تنیده، نمی توان به شناخت درستی از نوع اختلافات بر سر این رودخانه و ریشه های آنها دست یافت.