بررسی تنوع ژنتیکی صفات ریشه در عدس (Lens culinaris Medik)

عدس یکی از مهم ترین گیاهان تیره بقولات است. کمبود آب از مهم ترین مسایل در مناطق خشک و نیمه خشک دنیا است. با توجه به اهمیت ویژگی های ریشه در عدس و تاثیر آن ها بر عملکرد گیاه و اجتناب از تنش خشکی، جهت یافتن تنوع ژنتیکی بین صفات ریشه در 23 ژنوتیپ عدس آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه ایلام انجام شد. 30 روز پس از جوانه زنی بذرها قسمت های هوایی توسط قیچی جدا و سپس ریشه ها از بستر ماسه بادی توسط آب تحت فشار جداسازی شدند. سپس به اندازه گیری 16 صفت ریشه پرداخته شد، نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که بین ژنوتیپ ها در بیشتر صفات ریشه در سطح 1% اختلاف معنی داری وجود دارد. بیشترین میزان وزن خشک اندام هوایی و تراکم بافت ریشه به ترتیب به مقدار 056/0 و 108/0 در ژنوتیپ سپهر مشاهده شده است؛ همچنین بیشترین میزان چگالی ریشه 21/0 ساننی متر مکعب را ژنوتیپ FILIP2012- 2L دارا بوده است. ژنوتیپ ILL8006 نیز بیشترین مقدار چگالی سطح ریشه 63/4، قطر ریشه 035/0 و حجم مخصوص ریشه 000025/0 و وزن تر ریشه 15/1 را دارا بوده است. بیشترین میزان شادابی ریشه 30/459 و طول ریشه 71/55 سانتی مترنیز به ژنوتیپ FILIP2014- 02IL تعلق داشت. بیشترین میزان تراکم حجم ریشه 00027/0 در ژنوتیپ FILIP2014- 72L مشاهده شد. ژنوتیپ FILIP2014- 103L دارای بیشترین مقدار تراکم طول ریشه 032/0 و سطح ریشه 46/313 بود. بیشترین مقدار طول مخصوص ریشه 8/1645و حجم ریشه 49/2 سانتی متر مکعب به ژنوتیپ FILIP2007- 95L تعلق داشت. بیشترین میزان محتوای آب ریشه 71/33 در ژنوتیپ 6-316 مشاهده شد. ژنوتیپ FILIP97-10L بیشترین میزان وزن خشک ریشه 053/0 را داشت. با توجه به وجود تنوع ژنتیکی بین صفات ریشه در ژنوتیپ های مورد مطالعه از تنوع موجود می توان در جهت اصلاح ارقام مقاوم به تنش خشکی در گیاه عدس بهره برد.