تغییرات زمانی و مکانی ساختار جمعیت یک روزه ها Ephemeroptera و ارتباط آن با خصوصیات فیزیکوشیمیایی رودخانه تجن - استان مازندران)

رودخانه ها اکوسیستم های حیاتی هستند و حفاظت از آنها اهمیت زیادی دارد. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی تاثیر پارامترهای فیزیکوشیمیایی آب بر جمعیت حشرات راسته Ephemeroptera در سه ایستگاه بالادست، میان دست و پایین دست رودخانه تجن انجام شد. نمونه برداری از آب و حشرات آبزی به صورت ماهانه از فروردین تا اسفند 1398 انجام شد. به منظور بررسی وضعیت کیفی ایستگاه ها از آنالیز واریانس یک طرفه، تعیین اثر عوامل محیطی در تفکیک ایستگاه ها از تحلیل مولفه های اصلی (PCA) و تعیین ارتباط بین متغیرهای محیطی با حضور و عدم حضور راسته یک روزه ها از روش رسته بندی مستقیم تحلیل متعارفی تطبیقی (CCA) استفاده شد. نتایج نشان داد که فاکتورهای فیزیکوشیمیایی در دوره زمانی مطالعه شده تغییرات زیادی داشتند، به طوری که میانگین دبی (3/68) متر مکعب بر ثانیه، اکسیژن محلول (53/9) میلی گرم در لیتر و اسیدیته (31/8) در بهمن و اسفند بیشترین و هدایت الکتریکی با میانگین 1181 میکروموس بر سانتی متر و کل ذرات معلق با میانگین 815 میلی گرم در لیتر در شهریور کمترین مقدار را نشان دادند. نتایج آنالیز واریانس ارزیابی کیفی رودخانه نشان داد که ایستگاه محمدآباد در بالادست از نظر دما و اکسیژن محلول نسبت به دو ایستگاه دیگر و ایستگاه تجن در پایین دست از نظر هدایت الکتریکی، کل ذرات معلق و دبی با دو ایستگاه دیگر تفاوت معنی داری دارند (p<0.05). نتایج نشان داد که فراوانی برخی از خانواده های راسته یک روزه ها مانند Baetidae با هدایت الکتریکی و کل ذرات معلق و حضور Oligoneuridae با اسیدیته و اکسیژن محلول ارتباط معنی داری دارند، لذا می توانند به عنوان شاخص کیفی منابع آب های جاری و سطحی محسوب شوند.