بررسی و نقد دیدگاه شیخ انصاری و اخباریان در مساله حجیت قطع حاصل از مقدمات عقلی (1)

حجیت دلیل عقلی در کشف احکام شرعی، یکی از جنجالی ترین مباحث دانش اصول است که از عصر معصومان^ تا به امروز محل اختلافات جدی بوده است. این نوشتار، مقاله ای تقریری است که طی دو شماره به موضوع قطع حاصل از مقدمات عقلی در کتاب رسایل می پردازد. در این شماره، محل اختلاف و تبعات آن در اصول و فقه بررسی شده و در شماره دوم به دلایل طرفین پرداخته می شود. بررسی محل اختلاف از آن روست که شیخ انصاری ادعا کرده، اخباریان حجیت دلیل عقلی قطعی را نپذیرفته اند. در برابر، برخی معتقدند که اخباریان اساسا این دلایل را ظنی می دانند نه قطعی. اهمیت اثرات اختلاف نیز بدان جهت است که اولا این اختلاف بر همه مباحث عقلی دانش اصول، اثرگذار است و ثانیا برخی از عالمان، ثمره داربودن این بحث را در فقه انکار کرده اند. در این نگاشته، با بررسی متون اخباری ها این نتیجه حاصل شد که برداشت شیخ از ادعای اخباریان با ظاهر کلام آنها ناسازگار است. نتیجه بحث اثرات اختلاف، بی ثمر بودن این بحث در باب تعارض، اما اثرگذاری آن بر برخی از مباحث دیگر دانش اصول است. ضمن این که مشخص شد، طرح این بحث ضرورت دارد، اگرچه در دانش فقه کم ثمر باشد.