بررسی سیر تحول محتوای شعر فارسی انتظار در قرن معاصر

شعر مهدویت و اندیشه انتظار ، همواره از مضامین موردنظر شاعران فارسی زبان بوده است . در شعر انتظار ، شاعران بر پایه اعتقاد به منجی آخرالزمان و با توجه به حکومتهای زمانه خود ، به موضوع مهدویت پرداخته اند . بدیهی است مضامین و برداشتهای آنها در دوره های مختلف ، تفاوتهایی دارد و تغییر و تحول مضامین در این نوع از شعر دینی ، بویژه در قرن اخیر، قابل توجه است . در این پژوهش ضمن بررسی محتوای شعر انتظار در سه دوره پهلوی اول ، پهلوی دوم و انقلاب اسلامی، به عوامل تاثیرگذار در تغییرات محتوایی این شاخه مهم شعر دینی نیز پرداخته شده است .

این پژوهش به روش تحلیل محتوا و با استفاده از شیوه کتابخانه ای در گردآوری اطلاعات انجام شده است.

در دوره پهلوی اول ، شاعران براساس سبک و سیاق گذشته ، به اشتیاق برای دیدار موعود و نیز بر پایه روایات به موضوع ظهور میپرداختند و هیچ نوع هدف و جهتگیری خاصی را تبلیغ نمیکردند . در دوره پهلوی دوم با توجه به آزادیهای سیاسی و اجتماعی بیشتر و بتبع آن گسترش شعر دینی و نیز نابسامانیهای سیاسی و اجتماعی ، شاعران موضوع انتظار را با مسایل روز پیوند زدند و نوعی امید به آینده را خلق کردند . در شعر انتظار انقلاب که آخرین دوره موردبررسی در این پژوهش است با ظهور رویکردهای جدیدی در این نوع شعر مواجه هستیم و شاعر با پیوند زدن انتظار با مسایل سیاسی و اجتماعی جامعه ، به جهتگیری و ذکر وظایف منتظران میپردازد .

میل به تغییرات شعر انتظار از دهه چهل و همزمان با ظهور گفتمان مقاومت و مبارزه و نیز رواج نو اندیشیهای دینی ، آغاز و بعد از انقلاب اسلامی به اوج خود رسیده است .