اثر سطح تغذیه جایگزین شیر بر الگوی مصرف خوراک آغازین، رفتار تغذیه ای و سلامت گوساله های شیرخوار هلشتاین تحت تنش سرمایی

حد پایین دمای بحرانی برای گوساله های تازه متولدشده بین 5 تا 15 درجه سلسیوس است. وقتی دمای هوا کم تر از حد کم دمای بحرانی باشد، گوساله برای حفظ دمای بدن به انرژی بیش تری نیاز دارد. اگر گوساله در این شرایط با همان مقدار شیری که در شرایط معتدل آب و هوایی دریافت می کند تغذیه شود، انرژی کم تری صرف رشد خواهد شد. در بسیاری از مزارع کوچک و متوسط ایران، گوساله ها به طور معمول با چهار لیتر در روز خوراک مایع به صورت ثابت تا زمان شیرگیری تغذیه می شوند. هدف اصلی این پژوهش بررسی اثر سطح تغذیه جایگزین شیر (4 در مقابل 6 لیتر در روز) بر الگوی مصرف خوراک و سلامت در گوساله های شیرخوار تحت تنش سرمایی بود.

بیست وچهار راس گوساله ماده تازه متولدشده (سه روز سن) هلشتاین (میانگین وزن 84/0 ± 1/40) به طور تصادفی به دو گروه دریافت کننده سطح محدود (چهار لیتر در روز) یا سطح متوسط (شش لیتر در روز) جایگزین شیر اختصاص داده شدند. گوساله ها در فضای باز و در جایگاه های انفرادی و با میانگین دمای محیطی سه درجه سانتی گراد پرورش داده شدند. مصرف جایگزین شیر، خوراک آغازین، نمره مدفوع و دمای هوا روزانه ثبت شد. تمامی گوساله ها سه روز متوالی در دوره پیش (روزهای 50 تا 52) و پس از شیرگیری (83 تا 85) در فاصله ساعت 09:00 صبح تا 17:00 عصر برای ثبت فعالیت های خوردن، نشخوار کردن، استراحت کردن، ایستادن، نشستن (لم دادن)، آشامیدن و رفتارهای دهانی غیرتغذیه ای هر 5 دقیقه یک بار و به صورت مشاهده ای پایش قرار شدند. از مدل رگرسیون لجستیک با توزیع دوجمله ای برای ارزیابی شانس وقوع اسهال و نیاز به درمان آن و از مدل رگرسیون پویسون نیز برای ارزیابی تفاوت بین تیمارها در شمار وقوع اسهال، مدت زمان ابتلاء به اسهال و روزهای درمان استفاده شد.

گوساله های دریافت کننده سطح متوسط جایگزین شیر مصرف ماده خشک جایگزین شیر و افزایش وزن روزانه بیش تر از گوساله های تغذیه شده با سطح محدود داشتند. الگوی مصرف خوراک شامل وعده های خوردن (0/6 دفعه طی 8 ساعت)، مدت زمان خوردن در هر وعده (7/10 دقیقه)، فاصله بین وعده های غذایی (1/80 دقیقه)، نرخ خوردن (5/14 گرم خوراک آغازین در هر دقیقه) و اندازه وعده غذایی (5/154 گرم خوراک آغازین در هر وعده خوردن) و نیز الگوی فعالیت نشخوار شامل وعده های نشخوار (8/3 دفعه طی 8 ساعت)، مدت زمان نشخوار در هر وعده (1/17 دقیقه) و فاصله بین وعده های نشخوار (2/129 دقیقه) تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت. زمان صرف شده برای نشخوار و آشامیدن در گوساله های تغذیه شده با سطح متوسط جایگزین شیر بیش تر از گوساله های تغذیه شده با سطح محدود بود. در دوره پس از شیرگیری در مقایسه با دوره پیش از شیرگیری، شمار وعده های خوردن، مدت زمان خوردن در هر وعده، نرخ خوردن، اندازه وعده غذایی، مدت زمان نشخوار در هر وعده و زمان ایستادن بیش تر و فاصله بین وعده های غذایی و زمان نشستن کم تر بود. شمار وقوع اسهال تفاوتی بین تیمارها نداشت. شانس وقوع اسهال و درمان آن به ترتیب در گوساله های تغذیه شده با سطح محدود تغذیه جایگزین شیر کم تر و بیش تر از گوساله های تغذیه شده با سطح متوسط بود. مدت زمان ابتلاء به اسهال و زمان درمان در گوساله های تغذیه شده با سطح محدود جایگزین شیر کم تر از گوساله های تغذیه شده با سطح متوسط بود.

سطح متوسط تغذیه جایگزین شیر سبب افزایش میانگین افزایش وزن روزانه در گوساله های تحت تنش سرمایی شد. عدم تغییر معنی دار خوراک آغازین مصرفی بین تیمارها به خاطر عدم تفاوت در شمار و اندازه وعده های غذایی بود. اگر چه شانس درگیری با اسهال در گوساله های تغذیه شده با سطح متوسط جایگزین شیر بیش تر و مدت زمان طولانی تری اسهال را تجربه کردند، اما شمار وقوع اسهال تحت تاثیر سطح تغذیه جایگزین شیر قرار نگرفت.