ساخت شهر اردشیرخوره بر پایه اندیشه مندله ی اوستایی-ودایی و ارتباط آن با خاستگاه ساسان

مطابق مدارک تاریخی، اردشیرخوره یا فیروزآباد، یکی از نخستین شهرهایی است که توسط اردشیریکم، موسس سلسله ساسانی، بر اساس محاسبات دقیق هندسی و کاملا مدور ساخته شده است. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که منشا و خاستگاه ساسان کجا بوده و چه اندیشه ای موجب شده اردشیر شهر اردشیرخوره را مدور بسازد و آثار شاخص و کارکرد اندامگونه این شهر چه بوده و بر پایه چه مفاهیمی جانمایی شده اند؟ روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است. اسناد تاریخی نشان می دهند که ساسان، به احتمال از اسلاف هخامنشیان بوده؛ پس از چند نسل زندگی در مناطق شرقی ایران (به احتمال هند یا آراخوزیه)، به سرزمین نیاکان خود (پارس) باز می گردد. از سویی منابع موجود گزارش می دهند که بابک نیز به علوم اخترشناسی و طالع بینی آگاه بوده و در این دانش شهرت داشته است. آشنایی این دو شخصیت مهم در خانواده بنیانگذار خاندان ساسانی، موجب شده شهر اردشیرخوره با مفهوم شهر شاه-خدا و نمادی از کیهان شناسی اوستایی، بر پایه دانش ودایی واستوپوروشه مندله ساخته شود. به عبارتی اردشیرخوره یک مندله ودایی-اوستایی است و آثار شاخص جانمایی شده آن، دلالت بر مفاهیم و اندیشه های کهن اوستایی دارد. در مجموع ساخت شهرهای نخستین توسط موسسان سلسله های دوران هلنیستی و پس از آن تا صدر اسلام، تحت تاثیر باورهای نجومی و کیهان شناسی و اسطوره ای قرار داشته است. شهر اردشیرخوره نیز بر پایه شهر شاه-خدا و مرکز جهان، به شکل مندله اوستایی-ودایی ساخته شده است. چهار دروازه با نام های مرتبط با ستارگان و اجرام آسمانی، بر پایه کیهان شناسی اوستایی ساخته و نامگذاری شده است.