چند معنایی واژگان در سوره بقره از منظر علامه طباطبایی

چند معنایی عبارت است از این که یک لفظ در عبارات گوناگون دارای معنایی متعدد باشد.درواقع چندمعنایی همان اشتراک لفظی است که در تفسیر و معنای آیات الهی و همچنین علوم قرآنی از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ نظر به اهمیت این بحث، در این پژوهش با روش کتابخانه ای و شیوه توصیفی تحلیلی، تلاش شد تا پدیده چندمعنایی در سوره بقره با محوریت المیزان مورد واکاوی و بررسی قرار گیرد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که از نظر علامه طباطبایی، آیات قرآن دارای لایه ها و وجوه معنایی گوناگون است که از حیث معنی مراتب مختلفی دارند، در سوره بقره واژگان چندمعنا با توجه به اشتراک لفظی چون اثم، سبب، رویت، تربص وجود دارد. علامه در بحث اشتراک لفظی معتقد است که هر لفظ برای یک معنا وضع می شود؛ ولی وجود معانی متعدد برای الفاظ را نیز نفی نکرده و آن را صحیح می داند. سیاق هم یکی از شیوه های تحلیلی است که در وجوه و نظایر قرآنی تاثیرگذار بوده و حجیت آن امری عقلایی است و تنها قرینه متصل به آیه، سیاق است. علامه طباطبایی در همه جای المیزان از این روش کمک گرفته است؛ از این رو در همین سوره واژه رویت و تربص بیانگر بحث چند معنایی است. واژه‎های فسق در مبحث حقیقت و واژگان قلب و اشتراء نیز با توجه به جنبه مجاز آن مورد بررسی قرار گرفته است. کنایه نیز سبب چندمعنایی در قرآن کریم در واژگانی چون مس و تدلوا در این سوره از منظر علامه بیان شده است.