ارزیابی اثر زیستگاه های پیرامونی جاده (بوم سامان های کشاورزی و غیرکشاورزی) بر تلفات جاده ای حیات وحش و تحلیل دیدگاه های رانندگان

برخورد وسایل نقلیه با حیوانات در جاده رخدادی جهانی است و عمدتا به دلیل تخریب و تکه تکه کردن زیستگاه های حیات وحش اتفاق می افتد. پژوهش حاضر بخشی از جاده ی بین المللی آسیایی در شرق ایران، استان خراسان رضوی، حدفاصل بین شهرهای تایباد و تربت جام را به مدت سه ماه موردمطالعه قرار داده و هدف از آن، تحلیل اثر زیستگاه های پیرامونی جاده بر تلفات جاده ای حیات وحش، همچنین ارزیابی دیدگاه رانندگان در خصوص ماهیت و میزان این تلفات می باشد. جامعه آماری پژوهش کلیه رانندگان بین شهری تایباد بوده، ابزار جمع آوری داده ها شامل مشاهده مستقیم در دو نوبت صبح و عصر، اجرای پرسشنامه محقق ساخته و مصاحبه نیمه ساختاریافته بوده است. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون های یومان ویتنی و رتبه ای اسپیرمن انجام پذیرفت و نتایج نشان دادند که بیشترین تلفات حیات وحش در جاده مربوط به پستانداران کوچک نظیر خارپشت ایرانی و سنجاب زمینی بوده ولی تلفات پستانداران بزرگ تر نظیر روباه، شغال و حیوانات اهلی نیز به همراه پرندگان و خزندگان مشاهده گردید. همچنین همبستگی معنی داری بین میزان تلفات در ماه های مختلف سال و زمان وقوع تلفات در نوبت های صبح و عصر، نیز بین تعداد تلفات و نوع زیستگاه پیرامونی جاده مشاهده شد. یافته ها همچنین نشان دادند با تبدیل اراضی پیرامون جاده به بوم سامان های کشاورزی، تلفات حیات وحش به طور معنی داری کاهش می یابد. در بخش پرسشنامه نیز مشخص گردید رانندگان هیچ گونه آموزش رسمی و غیررسمی در خصوص حفاظت از حیات وحش عبورکننده از جاده دریافت نکرده، اما همدلی زیادی با حیوانات تلف شده یا آسیب دیده در حوادث دارند. آنان بیشترین علل تصادف را سرعت زیاد، ترافیک جاده و کوچک بودن اندازه حیوانات ذکر کردند.