مولفه های محیط‏ زیستی اثرگذار بر رفتار مصرف کودهای شیمیایی در میان گوجه‏ فرنگی‏ کاران استان اردبیل

این پژوهش با هدف کلی تعیین مولفه های محیط‏زیستی اثرگذار (در قالب تیوری انگیزش حفاظت)، بر رفتار مصرف کودهای شیمیایی، توسط گوجه‏ فرنگی‏کاران استان اردبیل انجام شد. جامعه آماری تحقیق، شامل همه کشاورزان گوجه‎ فرنگی‏کار فعال و دارای کشت آبی در استان اردبیل بودند (1489=N). بر اساس جدول بارتلت و همکاران و به روش چندمرحله‏ای تصادفی با انتساب متناسب، حجم نمونه تعیین ‏شد (310=n). کشاورزان گوجه‏ فرنگی‏کار، از سه شهرستان به طور تصادفی و به تناسب جمعیت انتخاب شدند. رفتار مصرف کودهای شیمیایی، توسط تکنیک شاخص ترکیبی برآورد شد. مطابق یافته ها، غالب کشاورزان (61/41 درصد)، از کودهای شیمیایی در میزان مصرف بالایی استفاده می‏کردند. بیشترین میزان این بیش‏مصرفی (شاخص نسبت مقدار مصرف کود به مقدار مجاز مصرف)، مربوط به کود پتاس مایع بود. مطابق تحلیل مدل ساختاری، بیشترین مسیرهای تبیین‏ کننده رفتار مصرف کودهای شیمیایی، به ترتیب مربوط به مولفه های قصد و نیت رفتاری (731/0)، هزینه پاسخ (543/0) و اثربخشی پاسخ (494/0) بود. آموزش و تشویق کشاورزان به استفاده از کودهای جایگزین غیرشیمیایی (کودهای آلی، هیومیک اسید یا ورمی کمپوست و غیره)، انجام آزمایش‏های دوره‏ای خاک، تعلق یارانه به کودهای زیستی، برگزاری برنامه‏های "روزمزرعه" و بازدید کشاورزان از مزارع موفق در بکارگیری کودهای زیستی می‏تواند بر رفتار کاهش یا جایگزینی در استفاده از کودهای شیمیایی موثر باشد.