شناسایی لایه ها و مولفه های موثر بر طراحی شهری اکولوژیک در بستر آب کنارهای شهری؛ موردپژوهی: رودخانه اروند کوچک

طراحی شهری در دهه اخیر بر پارادایم های اکولوژیک و محیط زیستی استوار شده است؛ بگونه ای که طرح و ساماندهی سکونتگاه های بشری بدون توجه به مسایل محیط زیستی و موازنه اکولوژیک امری ناقص شمرده می شود. اما مسیله مهم در این میان نقش اندام های طبیعی به طور خاص آب کنار ها در فضاهای شهری و چگونگی طراحی شهری اکولوژیکی و تبیین ابعاد مختلف آن از سوی حرفه مندان است. در این نوشتار سعی شده تا لایه ها و معیارهای موثر در طراحی شهری اکولوژیکی در بستر آب کنارهای شهری، تبیین و اولویت هر یک از لایه ها و معیارها نسبت به نمونه مورد مطالعه از دیدگاه کارشناسان و متخصصین مرتبط با موضوع، مورد بررسی قرار گیرد. روش تحقیق از نوع «توصیفی- تطبیقی» مبتنی بر مطالعه اسناد نظریه های موجود و مقایسه نظریات مختلف در حوزه مربوطه توام با مشاهده و پیمایش میدانی در بستر رودخانه اروند کوچک بوده است. همچنین به منظور تحلیل چارچوب نظری پژوهش و تجزیه و تحلیل یافته ها، از مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و نرم افزار اکسپرت چویس استفاده شده است. براساس نتایج و یافته های پژوهش، طراحی شهری اکولوژیک در بستر آب کنارهای شهری از دو بعد ماهوی و رویه ای قابل طبقه بندی می باشد، بعد ماهوی از 6 لایه زمین، ساختار آبی، حرکت و دسترسی (ارتباطات)، فضای باز و سبز، واحد همسایگی (بلوک بندی و قطعه بندی) و لایه ساختمان و جزییات (زیرساخت سبز) با زیر معیار متفاوت تشکیل شده است. بررسی ها نشان می دهند تاثیر و اهمیت لایه ساختار آبی در اولویت اول و لایه ساختمان و جزییات (زیر ساخت سبز) همراه با بعد رویه ای در اولویت اخر در طراحی شهری اکولوژیک در بستر رودخانه اروند کوچک قرار دارد که با استفاده از معیارهای مرتبط با لایه ساختار آبی همچون ساماندهی، کنترل، ذخیره و استفاده مجدد از آب های سطحی، سلامت و پاکیزگی منابع آبی، آبراه ها و بدنه های آبی، استفاده بهینه از آب در منظر شهری و غیره و توجه توام به معیارهای لایه های دیگر می توان به منظور حفظ و ارتقای بستر طبیعی و محیط زیستی آن اقدام نمود.