بررسی تطبیقی عاملیت زنانه در «خسرو و شیرین» و منظومه بلوچی «هانی و شیمرید»

شیرین و هانی در دو منظومه خسرو و شیرین نظامی و منظومه بلوچی هانی و شیمرید، شباهت های بسیاری به هم دارند. هر دو شخصیت در یک فضای مردسالارانه قرار دارند و در ابتدا، مردان با آن ها به مثابه یک ابژه رفتار می کنند. خسرو و چاکر در ابتدا تلاش می کنند شیرین و هانی را به مثابه یک ابژه، به تسخیر خود درآورند. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، شخصیت های شیرین و هانی و کنشگری و عاملیت زنانه آن ها را به صورت تطبیقی بررسی می کند و به این پرسش ها پاسخ می دهد که آیا شیرین و هانی در این دو داستان کنشگر هستند؟ آن ها چگونه در یک بستر مردسالارانه به عاملیت زنانه دست می یابند؟ نتایج این پژوهش نشان می دهد که شیرین و هانی منفعل نیستند بلکه از عاملیت برخوردارند. عاملیت زنانه شیرین و هانی در این دو داستان، سرانجام بر رویکرد مردسالارانه غلبه می کند. آن ها در فرایند مواجهه با گفتمان مردسالارانه، به مقام فاعل شناسای دارای عاملیت ترفیع می یابند. شیرین در برابر خواسته های خسرو و شاپور منفعل باقی نمی ماند و پس از مدتی بر نگاه مردانه آن ها فایق آمده و  با کنشگری خود خسرو را به دست می آورد. هانی هم در برابر فرادستی و سلطه مردانه انفعال ندارد و بر نگاه مردسالارانه چاکر و شیمرید فایق می آید؛ او سرانجام با کنشگری خود چاکر را رها کرده و شیمرید را به دست می آورد. بدین صورت شیرین و هانی با ارایه پادگفتمانی زنانه، نه تنها خود را از سیطره گفتمان مسلط مردانه، رهایی می بخشند بلکه در پایان، باعث تعالی شخصیت خسرو و شیمرید می شوند.