تعزیه به مثابه تئاتر حضور با تکیه بر آرای پال وودراف

نمایش آیینی تعزیه از سویی ریشه در واقعه ی عاشورا و نمایش دادن روایت های گوناگون آن وقایع، و از سوی دیگر از منظر اجرا منبعث از فرهنگ و نمایش ایرانی است. این نمایش با شکوه، در بافت های فرهنگی دوره ی قاجار به ویژه در دوره ناصری، موفق شد برای مردم در بالاترین مرتبه نمایشی باشد اما پس از این دوره تا به امروز، آیینی و نمایشی بودن آن به تدریج کم فروغ شده است. از این حیث در عرصه ی پژوهش و اجرا باید گام های جدیدی برای احیای ظرفیت ها و وجوه تماشایی تعزیه برداشته شود. یکی از مطالعات اجرایی و آیینی جدید، نظریه ی «تیاتر حضور» پال وودراف است که در برآورده کردن هدف تماشا کردن و تماشایی بودن، جایگاه ویژه ای دارد. این نوشتار با تکیه بر آرای پال وودراف، به صورت توصیفی تطبیقی در صدد پاسخگویی به این پرسش است که تیاتر حضور در نمایش تعزیه چگونه متجلی می-شود؟ نتایج برآمده از پژوهش نشان می دهد که نمایش آیینی تعزیه در برخی اجراها به مثابه ی تیاتر حضوری است که از هم آمیزی دو هنر «تماشا کردن» و «تماشایی شدن» در کردار مشترک، تجربه ی مشترک و لحظه ی مشترک تعالی، به فراسوی تیاتر، نایل می آید.