واکاوی انگاره افول چغامیش در پایان شوشان میانه

بی تردید، چغامیش دارای بیشترین توالی شناخته شده در ادوار پیش ازتاریخی شوشان است، اما دانسته های فعلی ما حکایت از آن دارد که این محوطه در فاصله زمانی پایان شوشان میانه متاخر تا مرحله شوشان جدید یا متروک شده یا به یک آبادی کم اهمیت تبدیل شده بوده است. در این میان، کشف بقایای ساختمان حریق زده چغامیش باعث شده است که برخی آن را دلیلی بر زوال چغامیش بدانند. ارزیابی مدارک موجود، اعم از مدارک به دست آمده از چغامیش و مدارکی که به لطف پژوهش های متنوع در دهه های اخیر از دیگر نواحی و محوطه ها مستند شده اند، نشان می دهد که انگاره افول چغامیش در این بازه زمانی نمی تواند به تمامی درست باشد. در اینجا ابتدا به یکی از شواهد معروف «ساختمان حریق زده» می پردازیم. رایج ترین تحلیل ارایه شده حاکی از آن است که ساختمانی که ازنظر ابعاد و کیفیت در زمره ساختمان های معمولی نیست، در رویارویی خصمانه ای با جمعیت کوچ گران هدف قرار گرفته و به آتش کشیده شد. از آنجایی که برخی شروع افول چغامیش را آتش سوزی بزرگ در ساختمان متعلق به مرحله شوشان میانه متاخر دانسته اند، منطقی است بدانیم که ساختمان مذکور دارای چه ویژگی هایی است و آیا شواهد ارایه شده دلالت بر اهمیت آن دارد یا خیر؟ براساس شواهد به دست آمده از نهشته های موجود در آن ساختمان، آیا می توان آن را یک ساختمان یا بنای یادمانی دانست؟ بنابراین، با توجه به شواهد باستان شناسی موجود، فرض شود که در این میان، بیشتر «استنباط» پژوهشگران در پدید آمدن تفسیری ذهنی از افول چغامیش دخیل بوده است؛ در غیر این صورت، گمان می شود انگاره افول چغامیش، اگر البته چنین چیزی صادق باشد، دلایل مختلفی می تواند داشته باشد. پیکره بندی جدید زیستگاهی در منطقه که با شیوه های جدید سیاسی اقتصادی و به ویژه آیینی قوام یافته، ممکن است باعث شده باشد که چغامیش همانند سابق رونق نداشته و از همتایان خود جامانده باشد.