گزارش یک ربایش (حل رساله القدس و غلطات السالکین روزبهان به وسیله قطب الدین محمد جامی در حدیقه الحقیقه)

در پژوهش حاضر به روش تحلیلی - توصیفی، برای نخستین بار، مهم ترین جنبه های یک ربایش ادبی بررسی شده است؛ با این توضیح که قطب الدین محمد جامی، نوه و جانشین شیخ احمد جام، دو رساله روزبهان (رساله القدس و غلطات السالکین) را ربوده و از ترکیب این دو اثر، کتاب حدیقهالحقیقه را ساخته است. در این پژوهش، ابتدا، به فرآیند شخصی سازی ربایش ادبی قطب الدین پرداخته ایم و جنبه های مختلف این فرآیند را بررسی کرده ایم. قطب الدین از بزرگان مورد تایید خاندان شیخ جام خواسته است که تایید کنند که محتوای حدیقه با شریعت مصطفوی مطابقت دارد. ما پس از نقد دیدگاه هایی که پیش از این به چرایی این درخواست پرداخته اند، امکان دیگری را در بازخوانی نیت اصلی قطب الدین مطرح کرده ایم. یکی از مهم ترین و چالش برانگیزترین مسایل در مقایسه دو رساله روزبهان و اثر قطب الدین، بررسی اختلاف دیدگاه های ایشان است. با بررسی و مقایسه آثار، مشخص شد که این دو عارف در موضوعاتی متعدد دیدگاه های متفاوتی دارند. این امر موجبات تغییر ایدیولوژیک متن رساله های روزبهان را فراهم آورده است. در پژوهش حاضر به برخی از تغییرات ایدیولوژیک این ربایش ادبی نیز پرداخته ایم. با وجود اینکه ربایش ادبی محرز است، باید گفت که نسخه های حدیقه می تواند در تصحیح رساله های روزبهان مورد استفاده و استناد قرار بگیرد؛ بنا بر این ما کوشیده ایم مشخص کنیم نزدیک ترین نسخه به نسخه مورد استفاده قطب الدین کدام نسخه بوده است.