پیوند ساختار و محتوا در سوره «اسراء»

جلوه های هنری مانند جناس، اشتقاق، طباق، تناسب و ایتلاف، مشاکله، مراعات نظیر و... از اواخر سده دوم در مطالعات مربوط به زیبایی های زبان قرآن، موضوع بحث دانشمندانی چون فراء، ابن معتز، رمانی، خطابی، خفاجی و... قرار گرفته است. در دوره ی معاصر، مباحث مربوط به فرمالیسم و ساختارگرایی که ارتباط تنگاتنگی با نظریه های زبان شناختی دارند، نخست در نقد ادبی و سپس در برخی دیگر از شاخه های علوم انسانی بکار گرفته شد. این مقاله که به روش توصیفی - تحلیلی و با هدف انطباق بخشی دستاوردهای زبان شناسی نوین با بلاغت سنتی در آیات قرآن نگاشته شده است، می کوشد ضمن مروری مختصر بر مفهوم فرم و ساختار و تاثیر آن دو در القای محتوا، قرآن را به مثابه یک اثر ادبی و از این منظر بررسی نموده و پیوند فرم و ساختار با محتوا را بطور موردی در سوره اسراء فرادید اهل نظر قرار دهد.یافته های تحقیق نشان می دهد واژه به تنهایی نمی تواند اثری در بیان معنا و حسن ترتیب عبارات داشته باشد؛ بلکه حسن نظم و بلاغت اسلوب از ترکیب جملات با یکدیگر و ترکیب آنها با معنایشان حاصل می شود. با توجه به آنچه آورده شده نظم در ساختارهای لفظی و محتوایی سوره اسراء در برگیرنده علم نقد و نحو و بلاغت بوده است پس نمی توان در این زمینه عتصر ساحتاری را بر دیگری ترجیح داد چرا که هر کدام از آنها در جایگاه خوب و بر اساس نظمی ساحتار یافته قرار گرفته اند