بررسی مفاهیم نمادین نقوش سرلوح آغازین خمسه‎ نظامی موجود در کتابخانه مدرسه عالی سپهسالار (شهیدمطهری)

تذهیب به عنوان شاخه ای از هنر ‍‍‍‍‍‍‍‍‍ اسلامی که دربرگیرنده مفاهیم ماورایی در عین زیبایی و کمال است کمتربه صورت شاخه هنری مستقل مورد توجه واقع شده وبیشتر در خدمت سایر هنرهای اسلامی مطرح بوده است.در عصر صفویه که حکمت و عرفان با دین آمیخته شدومراکز بزرگ فکری وعرفانی گسترش یافت، تاثیرات این تفکرات به واسطه رابطه سفارش دهندگان وهنرمندان در این عرصه جلوه بیشتری یافت. یکی ازمهم ترین منابع تصویرسازی درطول این دوره اشعار نظامی بود که از جذابیت های آنها می توان به ویژگی های بیانی نظامی درتجسم وتوصیف مضامین عشق عرفانی وروحانی به ویژه در «خمسه نظامی» اشاره نمود که به دلیل زیبایی وتخیل زایدالوصف آنها بسیار مورد توجه نگارگران قرار گرفته بود. از نمونه های نفیس و منحصر به فرد خمسه نظامی می توان به نسخه موجود در کتابخانه شهید مطهری اشاره نمود. این پژوهش ارتباط و تعامل میان معانی عمیق نهفته در عناصربصری سرلوح آغازین این خمسه را در تطبیق با معراجیه های این نسخه بر اساس اطلاعات کتابخانه ای و با روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد تطبیقی مورد بررسی قرار می دهد. از آنجایی که هنر اسلامی دارای گنجینه عظیمی از معانی عمیق عرفانی و حکمت الهی است که ریشه در بنیان های ژرف تفکر معنوی والهی دارد، مطالعه معراجیه های نظامی بیانگر آن است که شاعر در توصیف این واقعه عظیم دینی باتوجه به منابع سیره وتفسیر، از مفاهیم نجومی جهت تشریح سیروسلوک عرفانی بهره برده است. لذا تنها راه بررسی معنای آثار نظامی مطالعه زبان نمادین و رمزگونه می گردد. همچنان که در این شاهکار هنری نیز مراحل مختلف معراج پیامبر (ص) در سه سطح از نقوش تذهیب به صورت مولفه های نمادین به نمایش درآمده است. زیرا هنر در تمدن های دینی زبان نمادین برمی گزیند و مفاهیم درونی خود را در قالب آن بیان می کند.