رابطه سنجی تحولات کالبدی و جمعیتی سکونتگاه‎های روستایی حاشیه شهر کلاله

نظام کالبدی - فضایی، به عنوان یکی از زیر نظام های فضاهای روستایی تحت تاثیر مجموعه‎ای از عوامل درونی و محیط بیرونی خود در حال تغییر و تحول است. در بین مجموعه عوامل محیط بیرونی، شهرها و نوع تعاملات فضایی‎شان با نقاط روستایی یکی از مهم ترین عوامل اثرگذار بر تحول روستا و به ویژه نظام کالبدی - فضایی است. بر این اساس، هدف این پژوهش بررسی تغییرات کالبدی- فضایی در روستاهای حاشیه شهر کلاله است. روش پژوهش، از نوع توصیفی و تحلیلی است. در مطالعه حاضر، بر اساس اهداف تحقیق، بررسی تغییرات کاربری اراضی در محدوده ی مورد مطالعه با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست (4،5 و 8) برای سال های 2000 و 2020 انجام شده است. تصاویر رنگی کاذب سنجنده OLI مورد استفاده به باند پانکروماتیک با 20 نقطه کنترل زمینی و با رعایت RMSe مناسب (28/0) زمین مرجع شد. سپس تصاویر سنجنده های MSS و TM به روش تصویر به تصویر با RMSe کمتر از 5/0 زمین مرجع شدند. در پژوهش حاضر جهت پایش تغییرات پوشش زمین از طبقه بندی نظارت شده و الگوریتم حداکثر شباهت استفاده شد. نتایج حاصل از روش آشکارسازی تغییرات کاربری و بررسی رشد روستاهای حاشیه شهر کلاله در طی این سال ها نشان می‎دهد گسترش فیزیکی این روستاها، به ویژه در پیرامون شهر کلاله، برحسب نیاز جمعیت رو به رشد آن بوده و در نتیجه، روند تبدیل زمین‎های کشاورزی و روستایی حاشیه شهر با روند صعودی همراه بوده است. سرمایه و نیروی انسانی در منطقه ضمن تسلط و برتری نسبی بر ناحیه دارای ارتباط دوسویه با نقاط روستایی پیرامون خود است. به عبارت دیگر شهر کلاله با ارایه خدمات و تسهیلات معیشتی- رفاهی روستاهای حوزه نفوذ خود و نیز خرید محصولات تولیدی روستاییان ضمن فراهم نمودن شرایط رشد و پویایی روستاها موجبات ایجاد تغییرات کالبدی- فضایی در آن ها را فراهم آورده است. در همین راستا احیاء و ایجاد نظام سلسله ‎مراتب سکونتگاهی با هدف برقراری روابطی متعادل و منطقی بین شهر و روستاها، از طریق افزایش نقش‎پذیری کانون‎های مرکزی روستایی پیشنهاد می گردد.