بررسی تطبیقی انتفاع مردگان و زندگان از یکدیگر نزد حنابله و وهابیت

در نگاه وهابیت و حنابله در مسیله انتفاع مردگان از زندگان به صورت کلی اشتراکاتی وجود دارد. هر دو معتقدند انسان متشکل از دو بعد روح و جسم است که با مرگ گرچه حیات جسمانی پایان می یابد اما حیات روح ادامه دارد و مرده قابلیت انتفاع از اعمال زندگان را دارد. اما اختلافشان بر اساس تفسیری که وهابیت از آیاتی مانند آیه 39 سوره نجم: (و ان لیس للإنسان إلا ما سعی)، و روایاتی مانند «إذا مات العبد انقطع عمله إلا من ثلاث...» دارند، در این است که وهابیان به فقدان رابطه انتفاعی مردگان از زندگان معتقدند، مگر در جایی که نص مخصص این آیات و روایات وجود داشته باشد، اما حنابله چنین تفسیری ندارند و نه تنها آیات و روایات را دلیل عدم انتفاع اموات از غیر نمی دانند، بلکه روایات واردشده در انتفاع را از باب قیاس و نمونه ای برای جواز انتفاع مردگان از زندگان در تمام امور خیر دانسته اند. در مسیله انتفاع زندگان از مردگان، وهابیت قایلان به انتفاع را با توجه به نوع آن مبتدع یا مشرک می دانند، مثلا بن عثیمین توسل به میت را غیرمشروع و بدعت می داند و بن باز توسل به دعای نبی و استغاثه به نبی را شرک اکبر می خواند. دیدگاه مشهور حنابله نه تنها بر جواز توسل، استشفاع و استغاثه دلالت می کند، بلکه حتی اقوالی در استحباب هم وجود دارد. این مقاله رابطه انتفاعی مردگان و زندگان نزد وهابیت و حنابله را به نحو مقایسه ای بررسی می کند و علت عدم انتفاع مردگان از زندگان از دیدگاه وهابیان را به نحو تفصیلی تبیین خواهد کرد.