صفات آگرو-مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی موثر بر عملکرد دانه نسل های پیشرفته گندم دوروم در شرایط دیم

تولید گندم دوروم در آب و هوای مدیترانه ای در مواجهه با کمبود آب در طول گرده افشانی، محدود می شود. برنامه های اصلاحی سعی در افزایش عملکرد دانه تحت شرایط آب و هوایی چالش برانگیز مانند کمبود آب دارند. بهبود ارزیابی فنوتیپی با هدف انتخاب صفات کلیدی گیاه برای تسریع به نژادی امر مهمی است. در این مطالعه، 125 و 119 لاین اینبرد نوترکیب از نسل های F7 و F8 به دست آمده از تلاقی توده بومی گندم دوروم Iran_249  و واریته زردک در دو سال متوالی (1394 و 1395) در مزرعه در شرایط آب و هوای مدیترانه ای معتدل دیم مقایسه شدند. نتایج نشان داد که عملکرد لاین ها تحت تاثیر سال قرار داشت. شاخص برداشت، بیوماس، تعداد سنبله در بوته، تعداد پنجه در بوته، عملکرد کاه، وزن سنبله، تراکم سنبله و وزن دانه در سنبله با عملکرد دانه در هر دو سال همبستگی مثبت داشتند. بر اساس تجزیه علیت در سال اول، تعداد سنبله در بوته و طول ریشک اثر مستقیم مثبت و معنی دار بر عملکرد دانه داشتند. در حالی که در آزمایش سال دوم تعداد پنجه در بوته، سرعت پر شدن دانه و ارتفاع بوته از اثر مستقیم مثبت و معنی دار بر عملکرد دانه برخوردار بودند. به طور کلی، بر اساس تجزیه و تحلیل صفات در دو سال، لاین های دارای وزن سنبله، وزن دانه در سنبله، تعداد پنجه در بوته، بیوماس، سرعت پر شدن دانه و ارتفاع بوته بالاتر و نیز دارای سنبله های بلندتر با طول ریشک بلندتر در شرایط دیم، عملکرد بالاتری داشتند. این صفات امیدوارکننده ترین صفات برای انتخاب غیرمستقیم عملکرد دانه هستند. لاین های شماره 2، 16، 29، 43، 66، 80، 100 و 118 بهترین رتبه ها را در هر دو سال داشتند و نسبت به والدین خود برتر بودند.