پهنه بندی کمی سطح زمین با مدل بنیادی دایره ای جهت مکان یابی بهینه پخش سیلاب (مطالعه موردی حوضه آبخیز گربایگان فسا)

در مدیریت مناطق بیابان مطالعات مربوط به آب، خاک و پوشش گیاهی که در مقیاس حوزه آبخیز و یا منطقه ای انجام می گردد. پهنه بندی ژیومورفولوژیک از جمله مطالعات پایه ای و اساسی می باشد. با توجه به افزایش جمعیت و کاهش نزولات جوی لزوم استفاده از جریانات سطحی ضروری به نظر می رسد. لذا تشخیص عوارض ژیومورفولوژی سطح زمین جهت احداث سازه های آبی و مکان یابی آنها مهم می باشد. تشخیص تیپ های ژیومورفولوژیک و واحدهای کاری سطح زمین برای آمایش سرزمین و کاربری زمین برای استفاده های مختلف ضروری می باشد. تاکنون تشخیص عوارض ژیومورفولوژیک به صورت کیفی انجام گردیده و بر اساس نظر کارشناس بوده است. در این مطالعه به منظور تشخیص محدوده های مناسب برای تغذیه مصنوعی در منطقه ی کوهستانی گهر و دشت گربایگان، در استان فارس، از پهنه بندی کمی سطح زمین با برازش فرم بنیادی دایره ای، به سطح استفاده گردیده است. در این پژوهش، با داشتن مدل رقومی ارتفاع و نرم افزارهای ArcGIS 9.3، Matlab 7.1 و ENVI 4.8 و به کارگیری روابط کمی برای منطقه کوه گهر در دشت گربایگان فسا به مکان یابی پخش سیلاب پرداخته شد. برای تشخیص بهترین ساختار بنیادی قابل برازش از ساختارهایی با رده درجه دو برای پنجره سه تایی که با تعریف ضرایب کمی ایوانس و شری در متلب بر داده های مدل رقومی ارتفاعی با قدرت تفکیک 10 متری استفاده گردیده است. برای تعیین درجه برازش ساختارهای بنیادی از شاخص مجموع اختلاف مربعات اختلافات سطح استفاده شده است. با استفاده از درجه برازش درجه مناسب بودن سطح برای تغذیه مصنوعی، تنها با دید مورفولوژی سطحی تعیین گردیده است. با برازش الگوهای قابل تفسیر به سطح زمین می توان تعیین نمود که زمین به چه الگو و چه مکانیسمی تشکیلی شباهت بیشتری دارد. نتایج نشان می دهد که در حوزه آبخیز گربایگان سطوح واقع در پایین دست مخروط افکنه ها، و دشت ها مناسب ترین مناطق برای پخش سیلاب محسوب می شوند. یکی از موارد استفاده پهنه بندی کمی در زمینه فرسایش و رسوب است که با برازش دقیق محدوده های در معرض فرسایش می توان به طور دقیق نسبت تغییرات ارتفاعی در حاشیه حوزه ها و محدوده های فرسایشی و همچنین افزایش ارتفاع در مناطق پست در نتیجه رسوبگذاری پی برد.