معنی شناسی افعال سبک فارسی

درباره معنی جزء فعلی افعال مرکب که معمولا فعل سبک نامیده می شود، تاکنون تحلیلهای مختلفی صورت گرفته است. اغلب پژوهشگران کوشیده اند معنی فعل سبک را در یک یا چند ویژگی خلاصه کنند. مقاله حاضر پس از نقد اهم آرای مطرح شده درباره معنی فعل سبک، فرضیه ای درباره تشکیل فعل مرکب ارایه می دهد که در آن همه افعال مرکب به طور مستقیم یا غیر مستقیم ریشه در فرایند انضمام دارد. این فرایند با جمله ای کامل آغاز و با انضمام دو عنصر از آن و حذف سایر عناصر ختم می شود. با تشکیل هر فعل مرکب، طرحواره ساختی X + LV0 شکل می گیرد که جوازبخش ساخت افعال مرکب جدیدی با همان فعل سبک و در همان حوزه معنایی خواهد بود. بر این اساس، معنی همکرد در حالت انضمام مستقیم، همان معنی سنگین آن و در حالت انضمام غیر مستقیم، منحل در معنی ساختی طرحواره جوازبخش است. معنی فعل سبک در هر یک از این دو حالت می تواند متفاوت باشد و هر یک از این معانی برگرفته یا مشابه یکی از معانی سنگین آن است. حالت سومی نیز هست که در آن فعل سبک، نقش فعل سازی را ایفا و تصریف فعلی را برای یک عنصر غیر فعلی ممکن می کند. بدین ترتیب افعال سبک روی طیفی قرار می گیرند که از موارد کاملا طرحوار و فاقد معنی تماتیک تا معنی سنگین آنها را در برمی گیرد.