تحلیل جایگاه شمس و مولانا در «کتاب سیاه» اثر اورهان پاموک

«جلال الدین محمد بلخی» ملقب به مولانا از بزرگ ترین شاعران عارف ایران و جهان است که افزون بر شاعری، جزو متفکران جهان نیز به شمار می آید. افکار و جهان بینی مولانا مورد توجه اورهان پاموک رمان نویس معاصر کشور ترکیه قرار گرفته است . پاموک در رمان «کتاب سیاه»، به آثار، اندیشه ها، زندگی و انسان های پیرامون مولانا، به کرات اشاره کرده است.در پژوهش حاضر با روش تحلیل محتوایی شیوه بهره مندی پاموک از احوال، آثار و اندیشه های مولانا مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد پاموک رمان «کتاب سیاه» را بر اساس روابط «شمس» و «مولانا» آفریده و حوادث زندگی و تحولات روحی مولانا پس از ملاقات با شمس را با شرح و تفصیل به مخاطبانش بازنمایی کرده است. همچنین مفهوم عرفانی «دیگری شدن» و از خود فاصله گرفتن با تبعیتی از الگوی رابطه «شمس» و مولانا» به یک رویه مکرر در این رمان بدل شده است. رمان «کتاب سیاه»، هر خواننده ای را به طور مستقیم و غیر مستقیم با مولانا و عرفان مولانا مواجه می کند و درباره زندگی و نزدیکان مولانا و ماجراهایی که مولانا در زندگانی خود تجربه کرده، به تامل وامی دارد؛ حتی خوانندگانی که از پیش، مولوی را نمی شناسند، می توانند با خواندن این رمان، تا حدی با دنیای روحی و معنوی و نیز زندگی عینی مولانا آشنایی یابند، یا اینکه انگیزه ای برای شناخت و درک جهانبینی مولانا پیدا کنند.