آسیب شناسی کمی پایان نامه های دانشگاهی نگارش یافته با تکیه بر نسخ خطی

امروزه پژوهش های دانشگاهی از جمله موضوعاتی است که می تواند از قابلیت بالقوه جهت ارتقای دانش برخوردار باشد. در این بین، مطالعات آرشیوی را می توان از حوزه هایی دانست که با توجه به ظرفیت های ممتاز پژوهشی، مورد توجه جدی قرار نگرفته است. بهره گیری از نسخ خطی، به عنوان یکی از منابع علمی مطرح در علوم -با ضریب تاثیر گوناگون در هر رشته- محسوب می شود. نسخ خطی اسلامی به واسطه ارزش های محتوایی و ظاهری دستمایه پژوهش های نسبتا گسترده ای قرار گرفته اند. هدف از پژوهش حاضر، پاسخ به پرسشی چندگانه است؛ مبنی بر این که تاکنون چه تعداد از پایان نامه های دانشگاهی نگارش یافته در ایران با محوریت نسخ خطی بوده و پراکندگی جغرافیایی (شهر-دانشگاه)، پراکندگی رشته، پراکندگی مقطع و سالشماری آن، به چه نحو بوده است و چه رویکردهایی در استفاده از نسخ حاکم بوده است؟

روش/رویکرد پژوهش: 

روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی و نمونه گیری بر اساس دو پایگاه مورد تایید وزارت علوم و مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی (ایران داک و کتابخانه ملی) صورت پذیرفته است.

یافته ها حاکی از آن است که 135 دانشگاه در 58 شهر به نگارش 2707 پایان نامه پرداخته اند که تهران با 22 مرکز، در صدر این آمار قرار دارد. رشته های بهره مند از نسخ خطی 32 رشته و زبان و ادبیات فارسی با 1160پایان نامه، فاصله ای محسوس با سایر رشته ها دارد. تعداد 2236 پایان نامه متعلق به مقطع کارشناسی ارشد و 471 پایان نامه متعلق به مقطع دکتری است. از 1333ش. تا پاییز 1401ش. نگارش پایان نامه هر سال، برخوردار از تفاوتی چشمگیر است، چنان که می توان به 1399ش. با 246 پایان نامه و به مدت 10 سال اشاره داشت که در آن پایان نامه ای با محوریت نسخ خطی، نگارش نیافته است.