نکاتی درباره قرآن منسوب به امام جعفر صادق (ع) در کتابخانه آستان قدس رضوی

یکی از قرآن های محفوظ در مجموعه آستان قدس رضوی، قرآنی است به قلم کوفی شرقی که در سده نهم هجری در کارگاه هنری ابراهیم سلطان تیموری در شیراز مرمت و تجلید و خطش به امام جعفرصادق (ع) منسوب شده است. این نسخه در دوره صفوی بر حرم امام رضا (ع) وقف شد. هدف اصلی این پژوهش بررسی ابعاد هنری و ویژگی های نسخه شناسانه این قرآن است که در قالب این پرسش ها انجام شد: 1. مشخصات عمومی و اطلاعات محفوظ در وقف نامه، یادداشت ها و عرض دید ها چه اطلاعاتی از سرگذشت این قرآن به دست می دهد؟ 2. مشخصات نسخه شناسانه شامل خط، تذهیب و جلد حاوی چه نکاتی در جهت بازشناسی محل تولید این قرآن است؟

روش/ رویکرد پژوهش: 

این پژوهش توصیفی موردی است.

نتایج نشان می دهد با توجه به ویژگی های خط، این نسخه متعلق به مرکزی است که در آن نسخه های مهمی چون قرآن علی بن شاذان رازی (کتابخانه چستربیتی) و قرآن ش 2224 (کتابخانه آستان قدس رضوی) تولید شده است. با این حال مکان دقیق تولید آن قابل حدس نیست و صرفا می توان دامنه گسترش آن سبک را در ری و خراسان حدس زد. همچنین شکل ساده تذهیب آن به ویژه در نشان های حاشیه، زمان تقریبی تولید آن را در اوایل سده ششم هجری نشان می دهد. کهن ترین عرض دید ضبط شده بر نسخه سال 1266ق را نشان می دهد، در حالی که این قرآن از سال 1008ق در حرم امام رضا (ع) نگهداری می شده که این امر نشان می دهد قرآن های منسوب به ایمه تا نیمه سده سیزدهم در فهرست مرسوم قرآن های کتابخانه شمارش نمی شده و احتمالا نظام کنترل و شمارش متفاوتی داشته اند.