هویت های مادی و گیمری در هزاره یکم پیش از میلاد؛ مند و یک بازنگری

تاختن دو نیروی پرجمعیت نظامی به سرزمین های مانیا، اورارتو، ماد و آشور، یکی از رخدادهای مهم منطقه آسیای غربی در نیمه نخست هزاره یکم پیش از میلاد است که بازتاب آن، هم در نبشته های هم زمان با آن آشوریان دیده می شود و هم در نوشته های بعدی نویسندگان یونانی زبان. اینکه این مردمان از چه جمعیتی و با چه تباری بوده اند، موضوعاتی است که به آن ها پرداخته شده است. پژوهش پیش رو ضمن بررسی این نکته ها، به این مسیله می پردازد که شناخت آشوری ها و بعدها توصیف پارسیان از هویت گیمری برآمده از چه نگرشی بوده و بر چه پایه هایی ایجاد شده اند. مطالعه کنونی نشان می دهد دو اصطلاح «اومن-مند/ ماند/ مندو» و «ارین-مند/ ماند/ مندو» در هزاره نخست پیش از میلاد، به طور ویژه هم حامل نام تباری مادی ها و هم ذهنیت حاکم نزد شاهان و کاتبان درباری بوده است، همچنین هدف از بیان آن، خطاب کردن اختصاصی مادی ها بوده که البته در کنار آن ها، صورت ها و آوای دیگر نیز در متون به کار رفته است. اینکه در هزاره یادشده، نام مند برای نخستین بار برای سرزمین مادی ها به کار برده شده، نکته بنیادینی است که از آن یاد شده است. این مقاله نشان می دهد توصیف دو فرمانروای گیمری در متون اسرحدون و آشوربانیپال با نام یادشده، نه به منظور تعلق آنان به جمعیت مند، بلکه اولا در سطح فرهنگ آشوری ندانستن فرهنگ جمعیت های غرب فلات و دوم، انتساب نامشان به برخی از دشمنان برای تحقیرشان بوده است. این مسیله، هم برای نام آن نام ها و هم برای نام گوتی بارها دیده شده است.