طراحی مدل جامع سبد منطقه ای انرژی های تجدیدپذیر در ایران با تمرکز بر مناطق خشک

کشور ایران علاوه بر دارابودن منابع سرشار از سوخت های فسیلی، دارای ظرفیت بالقوه فراوان انرژی های تجدیدپذیر است. از طرفی با توجه به تنوع آب وهوایی، شرایط طبیعی و قابلیت های موجود در مناطق مختلف کشور، می بایست به جای برنامه ریزی کشوری به سمت برنامه ریزی انرژی منطقه ای و تدوین یک سبد انرژی تجدیدپذیر منطقه ای حرکت کرد. در پژوهش حاضر، ابتدا معیارهای ظرفیت سنجی انواع مختلف انرژی های تجدیدپذیر شامل انرژی خورشیدی، بادی، زمین گرمایی، برق آبی و زیست توده، بر اساس نقشه های سامانه جغرافیایی و اطلاعات دریافت شده در سازمان هواشناسی و ساتبا، برای 1361 طول و عرض جغرافیایی، امتیازدهی گردیده است. سپس با استفاده از نرم افزار Rapidminer نقاط جغرافیایی در پنج خوشه، تقسیم بندی گردید که هر خوشه شامل مناطق هم ظرفیت با بیشترین تشابه است. از این 5 خوشه، دو خوشه جزو مناطق خشک کشور محسوب می شوند. سپس بر اساس بررسی منابع کتابخانه ای و استفاده از نظرات خبرگان ساتبا (گروه پژوهشی انرژی های تجدیدپذیر)، یک مدل استنتاج فازی بر اساس 5 معیار توسعه پایدار شامل: دسترسی به فناوری، هزینه های سرمایه گذاری، بهره وری سرمایه، میزان اشتغال، و پیامدهای محیط زیستی به همراه معیار ظرفیت سنجی طراحی گردید و براساس قوانین فازی تعریف شده بر روی این معیارها، درصد سهم هر نوع انرژی در سبد انرژی هر خوشه محاسبه شد. در گام نهایی، بر اساس معیارهای جمعیت شناختی شامل نرخ بیکاری، نرخ رشد جمعیت، فرهنگ پذیرش (نرخ باسوادی)، امنیت سرمایه گذاری، به اولویت بندی خوشه ها برای برنامه ریزی راهبردی دولت و سایر نهادهای تاثیرگذار همچون استانداری ها، شهرداری ها و اتاق های بازرگانی پرداخته شد. بطور نمونه، در خوشه 4 که شامل برخی شهرهای استان های اصفهان، خراسان، یزد، کرمانشاه، فارس و کهکیلویه است که براساس تقسیم بندی آب وهوایی جزو مناطق خشک و نیمه خشک کشور هستند، مطابق با معیارهای ظرفیت سنجی و معیارهای توسعه پایدار دارای سبد انرژی با 25% سهم انرژی بادی، 39% سهم انرژی خورشیدی، 10% سهم انرژی برق آبی و 26% سهم انرژی زیست توده است و از لحاظ اولویت بندی سرمایه گذاری دولت بر اساس معیارهای اجتماعی (درصد بیکاری، پذیرش انرژی های نو، رشد جمعیت و امنیت سرمایه گذاری) در اولویت اول قرار می گیرند.