شناسایی ابعاد و مولفه های ارتقای درس پژوهی در دوره ابتدایی

درس پژوهی الگویی از پژوهش مشارکتی در کلاس درس است که می تواند نقش موثری در بهبود کیفیت آموزش داشته باشد. در نتیجه، هدف این پژوهش شناسایی ابعاد و مولفه های ارتقای درس پژوهی در دوره ابتدایی بود.

پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا کیفی بود. جامعه پژوهش خبرگان دانشگاهی و صاحب نظران وزارت خانه آموزش وپرورش کشور در سال 1400 بودند. حجم نمونه بر اساس اصل اشباع نظری 12 نفر شد که این افراد با توجه به ملاک های ورود به مطالعه با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار پژوهش مصاحبه نیمه ساختاریافته با 6 سوال بود که روایی یافته ها توسط خبرگان تایید و پایایی آنها با روش ضریب توافق بین دو کدگذار 63 درصد برآورد شد. داده ها با روش های کدگذاری باز، محوری و انتخابی در نرم افزار Maxquda تحلیل شدند.

یافته ها نشان داد که ارتقای درس پژوهی 109 شاخص در 22 مولفه و 6 بعد داشت؛ به طوری که ابعاد شامل نگاه استراتژیک به عنوان شرایط علی (با چهار مولفه آینده نگری، واقعیت گرایی، رقابت پذیری و تفکر سیستمی)، پویایی مدارس به عنوان شرایط زمینه ای (با چهار مولفه توجه به توانایی های معلمان، رفع نیازهای معلمان، فراهم آوردن امکانات و بهبود ارتباطات سازمانی)، عوامل ساختاری و فردی به عنوان شرایط مداخله گر (با سه مولفه عوامل انگیزشی، عوامل سازمانی و عدم شناخت کافی از درس پژوهی)، پژوهش محوری به عنوان پدیده محوری (با سه مولفه یادگیری مستمر، بهبود آموزش و اثربخش شدن آموزش)، بهسازی آموزشی به عنوان راهبردها (با چهار مولفه مهارت افزایی، تاکید بر مدیریت مشارکتی، نظارت و ارزیابی و سلامت سازمانی) و توسعه آموزشی به عنوان پیامدها (با چهار مولفه الگوسازی، کارآیی فزاینده، استقرار تفکر علمی و ایجاد فرهنگ یادگیری) بودند. در نهایت، الگوی پارادایمی ابعاد و مولفه های ارتقای درس پژوهی در دوره ابتدایی ترسیم شد.

با توجه به الگوی پارادایمی ابعاد و مولفه های ارتقای درس پژوهی در دوره ابتدایی می توان برنامه هایی برای بهبود و ارتقای درس پژوهی طراحی و اجرا کرد.