وضعیت جمینی ویروس ها در ایران، بیمارگرهای شگفت انگیز گیاهی

تیره Geminiviridae با چهارده جنس پذیرفته شده و تعداد فزاینده ای از گونه های نامشخص، در حال حاضر به عنوان بزرگ ترین تیره ویروس های آلوده کننده گیاهان شناخته می شود. پیکره های بیست وجهی دوقلوی آنها حاوی دی ان ای های ژنومی تک لا است، که به طور طبیعی توسط حشراتی از راسته نیم بالان (Hemiptera) شامل سفیدبالک Bemisia tabaci و چند گونه زنجرک و شته در طیف وسیعی از گیاهان میزبان منتقل می شوند. همچنین برخی جمینی ویروس ها در میزبان های خاصی توسط بذر انتقال می یابند. علاوه بر تغییرات اقلیمی، کشت های صنعتی و توسعه تجارت جهانی، انعطاف پذیری ژنتیکی جمینی ویروس ها منجر به افزایش نرخ توزیع آنها شده است. بیماری های ناشی از جمینی ویروس ها یک محدودیت جدی برای اکوسیستم های کشاورزی در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری سراسر جهان است. زیان های اقتصادی ناشی از آلودگی به جمینی ویروس ها در سال های اخیر به ویژه در مزارع و گلخانه های ایران افزایش یافته است. تعریف دو جنس متمایز با داشتن ویژگی های مولکولی و زیستی منحصر به فرد شامل جنس های Becurtovirus و Turncurtovirus، و وجود گونه ها و سویه های مختلف از سایر جمینی ویروس ها، ایران را به عنوان یکی از منشاهای بالقوه برای تنوع جمینی ویروس های تک بخشی دنیای قدیم معرفی می کند. در این بررسی به وقوع و تنوع جمینی ویروس ها در ایران پرداخته شده است و علاوه بر این، برخی اقدامات کنترلی قابل اجرا بر اساس سازگاری با اکوسیستم کشاورزی ایران پیشنهاد شده است که برای سایر مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان نیز قابل توصیه خواهد بود.